Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari



Download 5,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet123/529
Sana26.09.2021
Hajmi5,65 Mb.
#185777
1   ...   119   120   121   122   123   124   125   126   ...   529
Bog'liq
Raqamli iqtisodiyot-Darslik-18.02.2020

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

bizdan o‘zib ketgan rivojlangan mamlakatlar tajribalarini yaxshilab o’rganish ham 



zarur.Bank  sanoati  –  shiddat  bilan  raqamli  rivojlanishga  bo’lgan  yorqin 

misollardan  biri  bo‘la  oladi.  Deloitte  konsalting  kompaniyasiRossiya  banklari 

orasida  yangi  texnologiyalarni  qo‘llash  jarayonini  tadqiq  etib,  buning  natijasida 

ekspertlar 11 ta innovatsiyani tanlab oldilar va ularni bir nechta guruhga ajratidilar: 

havfsizlikni ta’minlash («aqlli» identifikatsiya-II-Intellektual Identification), tahlil 

(Big  Data,  shaxsiy  moliyaviy  yordamilar  –  PDA  –  Personal  Digital  Assistent), 

raqamli  texnologiyalar  (onlayn-hamyon,  muloqotsiz  to‘lov  va  boshqalar), 

avtomatlashtirish  (bo‘linmalardagi  avtootvetchiklar  va  robotlar),  geymifikatsiya 

(mijozlar uchun o‘yinlar va kvestlar) va P2P-kreditlash. 

Kripto-aktivlar,  ya’ni  blokcheyndagi  o‘z  qiymati  va  egasi  bo‘lgan  qaydlar 

yig‘indisi  aylanmasi  bilan  endi  faqat  litsenziya  asosida  shug‘ullanish  mumkin. 

Litsenziyalashga  mayning,  kripto-aktivlar  bozoridagi  hizmatlar  va  kripto-birjalar 

faoliyati  kiradi.  Bu  yo‘nalishlarni  litsenziyalash  NAPU  (Loyihalarni  boshqarish 

milliy  agentlagi)  tomonidan  amalga  oshiriladi.Keyinroq  O‘zbekistonda    kripto-

birjalarga  bo’lgan  talablar  ham  tasdiqlandi:  xorijiy  korxona,  «ustav  miqdori»  30 

000  ekyu  (5,5  mlrd  so‘mdan  ortiq),  elektron  tizim  mavjudligi,  savdoni  amalga 

oshirish  qoidalari,  bozor  kotirovkalaridan  foydalanish  va  savdo  haqidagi 

axborotlarni  besh  yil  davomida  saqlash  majburiyati.Ko‘plab  virtualvalyutalar 

moddiy 


ta’minotga 

ega 


bo‘lmasdan, 

ijtimoiy 

shartnoma 

shakli 


hisoblanadi.Ta’kidlash  joizki,  valyutalar,  obligatsiyalar,  aksiyalar,  opstionlar, 

veksellar  va  boshqa  shu  kabi  moliyaviy  vositalarning  mutlaq  ko‘pchiligi  ham 

ijtimoiy shartnoma shakli hisoblanadi va to‘liq moddiy ta’minotga ega bo‘lmaydi. 

Biroq  agar  klassik  valyuta  qimmati  asosanuni  emissiya  qiladigan  mamlakatning 

moliyaviy-iqtisodiy  va  siyosiy  holatiga  bog‘liq  bo‘lsa,  kriptovalyutalar  qiymati 

faqat  undan  foydalanuvchilar  kutadigan  natijalar  bilan  belgilanadi.Kembridj 

universiteti  tadqiqotlariga  ko‘ra,  kriptovalyutalardan  foydalanuvchilar  umumiy 

soni so‘nggi uch yil ichida to‘rt baravar – 2013 yildagi 8,2 milliondan 2018 yilga 

kelib  taxminan  50  milliongacha  o‘sdi.Ta’kidlash  joizki,  raqamli  iqtisodiyotga 

o‘tilish  bilan  iqtisodiy  o‘sish  tendensiyalari  yanada  faol  o‘sish  tomon  o‘zgarishi 




Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

mumkin.  Bir  tomondan,  yaqin  yillarda  kriptoiqtisodiyot  umumiy  hajmi  alohida 



mamlakatlar  byudjeti  bilan  taqqoslanadigan  darajaga  yetadi.  Boshqa  tomondan, 

ushbu iqtisodiy faollikbutun dunyo bo‘ylab (eng katta qizg‘inlik Xitoy, Yaponiya, 



Evropa  Ittifoqi  davlatlari,  Skandinaviya  davlatlari,  AQSH,  Janubiy  Koreya  va 

Afrikaning bir qator mamlakatlarida kuzatildi) tarqalgan, ammo uning ko‘lami har 

bir  alohida  mamlakat  iqtisodiyoti  umumiy  hajmida  va  jahon  miqyosida  u  qadar 

sezilarli  miqdorda  emas.  Bir  qator  davlatlar  (Shveysariya,  Angliya,  Isroil  va 

boshqalar)  blokcheyn  texnologiyasini  qo‘llagan  holda,  o‘zining  mos  keluvchi 

markaziy  banklar  tomonidan  emissiya  qilinadigan  va  nazorat  qilinadigan  virtual 

valyutasini  ham  yaratish  istagini  bildirdilar.  Bir  tomondan,  blokcheyn  va  boshqa 

texnologiyalar  joriy  qilish,  shubhasizki,  davlat  virtual  valyutalari  ishonchliligini 

oshiradi,  boshqa  tomondan  esa,  bunday  yondashuvkriptovalyutalarning  asosiy 

g‘oyasiga  (taqsimlangan  va  markaziy  boshqaruvsiz)  zid  keladi  va  unga  to‘liq 

ma’noda  qarshilik  ko‘rsata  olmaydi.Nima  bo‘lganda  ham,  barcha  davlatlar 

o‘zining moliyaviy va iqtisodiy tizimini ularning bir qismi tartibga solinadigan bir 

nechta  valyuta  muomalada  bo‘lishiga  tayyorlashi  zarur  deb  o’ylaymiz.Xususan, 

Kanadaning eng yirik banklaridan biri, yangi Shotlandiya banki yoki Scotiabank

yaqinda bank mijozlari uchun «bank ishi odamlarga qanday hizmat qilishini qayta 

fikrlash»  falsafasiga  muvofiq,  raqamli  innovatsiyalar  va  yechimlar  ishlab  chiqish 

va joriy qilishni amalga oshiradigan yangi raqamli fabrika ishlab chiqilishi haqida 

ma’lum  qildi.Deutsche  Bank  ham  raqamli  bank  mahsulotlarini  rivojlantirish  

borasida o‘z markaziga ega:  Digital  Factory Frankfurtda joylashgan. Bu raqamli 

fabrikada14 mamlakatdan bo‘lgan 400 ga yaqin dasturiy ta’minot ishlab chiquvchi 

axborot  texnologiyalari  mutaxassislari  va  moliyaviy  ekspertlar  eng  zamonaviy 

usullardan foydalangan holda, raqamli mahsulotlar ishlab chiqish ustida birgalikda 

ishlamoqdalar.  2016  yilning  noyabrida  Deutsche  Bank  dasturiy  ta’minot  ishlab 

chiquvchilarga  an’anaviy  moliya  hizmatlari  doirasidan  chiqadigan  bank  mijozlari 

uchun  raqamli 

yechimlar  yaratish  imkoniyatini  taqdim  etdi.  Bunday 

yondashuvbank  ular  negizida  butun  dunyo  startaplari  bilan  hamkorlik  qiladigan 

uchta  innovatsion  laboratoriya,  raqamli  fabrika  va  tadqiqotlar  yangi  markazini 



Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

birlashtiradigan  innovatsiyalar  ekotizimi  yaratishga  imkon  berdi.  Bank 



dasturchilarga  kelajakning  raqamli  hizmatlarini  amalga  oshirish  uchun  o‘z 

g‘oyalarini  tekshirishga  imkon  beraidgan  amaliy  dastur  interfeys  (dbAPI)  orqali 

raqamli  muhitga  to’laqonli  ulanish  va  bu  muhitda  ishlash  imkoniyatini 

ta’minlaydi.Tranzaksiyalar qismida ochiq interfeyslar mantiqinibank sohasi uchun 

inqilobiy  bo‘lgan  «Ikkinchi  to‘lov  Direktivasi»  (Revised  Payment  Directive, 


Download 5,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   119   120   121   122   123   124   125   126   ...   529




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish