Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
chiquvchilar (Temenos, Diasoft, Infosys, Sopra Banking Software, TCS Banks,
IBM, SAP, Microsoft va boshqalar) kiradi.
"Raqamli
banking"
bubankxizmatlariinternetorqaliamalgaoshiriladiganonlaynbanktizimigao‘tishdir.
"Onlayn"
yoki
"
internet
banking"
bankyokiboshqamoliyaviyinstitutmijozlarigamoliyaviyinstitutveb-
saytiyordamidabirqatormoliyaviytransaksiyalarniamalgaoshirishimkoniniberuvchi
elektronto‘lovtizimidir.
Ushbutizimbanklarvamijozlargabankxizmatlariniqulayvatezroqamalgaoshirishlari
gaimkonberadi."Raqamli
banking"
tizimijarayonlarningyuqoridarajadaavtomatlashuvi,
xizmatlarningveb-
saytlargaasoslanishi,
institutlararobankmahsulotlariniyetkazibberishnita’minlovchidasturiyinterfeysilov
alarining
(ARO)
foydalanilishi,
mijozlargamoliyaviyaxborotgakompyuter,
mobiltelefonvabankomatlarorqalibog‘lanishimkoniyatiningmavjudligikabilargaas
oslanadi
4
.Endi raqamli iqtisodiyot sharoitlarida O’zbekiston Respublikasi bank
tizimini, ya’ni, raqamli banking muammolarini va uni rivojlantirish yo’l-
yo’riqlarini ham biroz ko’rib chiqishga harakat qilamiz. Avvalo shuni ta’kidlash
lozimki, "raqamli bank" xizmatio‘zigaxosbirqatorxususiyatlargaegadir. Ular,
jumladan, respublika bank tizimi uchun quyidagilardan iboratdir:
hozirgi paytda pul massasi aylanmasining ustuvor shakli naqdsiz bo‘lib, tizim
samaradorligini oshirish uchun mijoz bilan masofaviy elektron aloqaga
kirishishni maksimallashtirishni nazarda tutadi;
autentifikatsiya usullaridan fizik,elektron, parollashgan biometrik hamda
kombinatsiyalashgan usullardan foydalanilib, bank xizmatlari xavfsizligini
ta’minlash usullarini modernizatsiya qilishni maqsad qiladi;
mamlakat doirasida internet orqali markazlashgan ma’lumotlar markazi "big
data" imkoniyatlari yordamida raqamli axborot tizimi arxitekturasini tuzish va
u orqali ma’lumotlarni boshqarishni maqbullashtirish rejalashtirilayapti;
bank avtomatlashtirish bo‘limlarining paydo bo‘lishi va kengayishi, boshqa
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
bo‘limlarga bo’lgan ish yuklamasining kamayishi natijasida bank xizmatlarini
va bank faoliyatini avtomatlashuvning ahamiyati oshishi;
bankning mijozlar bilan o‘zaro aloqasida ijtimoiy media, web-dasturlar va
videoaloqa uskunalaridan keng foydalanish ko’zda tutilishi kabilardir.
Yuqoridagilardan
kelib
chiqib,xulosao‘rnida
shuni
aytish
mumkinki,
mamlakatimiz
bank
sektori
resurs
bazasi
kengayib
borayotganiga,
respublikamizda
"raqamli
banklar"
faoliyatini
rivojlantirishga
astoydil
kirishilganligiga qaramasdan,yalpi ichki mahsulotga nisbatan bank aktivlari
ulushlari anchagina kamligicha qolmoqda. Shuningdek, respublikamiz bank
tizimida davlat ta’sirining yuqoriligi va tijorat banklari o‘rtasida erkin raqobatning
yetarli darajada emasligi bankxizmatlarini ko‘rsatishda raqamli innovatsion
texnologiyalarni qo‘llash, masofadan keng ko‘lamli bank xizmatlarini ko‘rsatish,
bank tizimini keng miqyosda "raqamlashtirish" faoliyatini to’la-to’kis
rag‘batlantira olmayapti. Endilikda respublikamizda elektron hukumat tizimining
rivojlanishi,
axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarihizmat
doirasining
kengayishi, internettezligi va imkoniyatlarining oshishi bank sektorida internet-
banking
xizmatlarining
yanada
ko’payishiga
xizmat
qilishi
kutilmoqda.Respublikamiz banktizimi resurs salohiyatini oshirish va "
raqamli
banking"ni rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratishda quyidagi
yo‘nalishlarda islohotlarni faollashtirish maqsadga muvofiq bo’ladi deb
o’ylaymiz:
respublikamiz bank sektorida asta-sekinlik bian davlatning monopolik
ta’sirini kamaytiribborish va tijorat banklariningbozor institutlari sifatidagi
mustaqilliginita’minlash;
mamlakatimiz bank tizimiga xorijiy kapitalni faol jalb qilish, chet el
banklarining turli ko’runishdagi filiallarini ochishni rag‘batlantirish;
bank tizimida zamonaviy raqamli axborottexnologiyalarini keng qo‘llash,
internet sifati va tezligini oshirib borish, bank infratuzilmasini yanada
rivojlantirish;
tijorat banklari o‘rtasida erkin raqobatni ta’minlash, nobank kredit
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
tashkilotlarini rivojlantirish orqali moliya bozorida raqobat muhitini
shakllantirish;
"raqamli bank" tizimini shakllantirishda muhim omil bo‘lgan zamonaviy
bilimga ega dasturchi-moliyachi kadrlarni raqamli iqtisodiyot saaroitlarida
ishlashga tayyorlash va qayta tayyorlash tizimini yanada takomillashtirish.
Do'stlaringiz bilan baham: