Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Generale Group, Deutsche Bank, Unicredit Group, ING, Achmea, Rabobank, 

UBS,  Banco  Galicia  va  boshqalar)  hamda  43  ta  dasturiy  ta’minot  ishlab 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

chiquvchilar (Temenos, Diasoft, Infosys, Sopra Banking Software, TCS Banks, 

IBM, SAP, Microsoft va boshqalar) kiradi. 

"Raqamli 

banking" 

bubankxizmatlariinternetorqaliamalgaoshiriladiganonlaynbanktizimigao‘tishdir. 

"Onlayn" 

yoki 

"internet 

banking" 

bankyokiboshqamoliyaviyinstitutmijozlarigamoliyaviyinstitutveb-

saytiyordamidabirqatormoliyaviytransaksiyalarniamalgaoshirishimkoniniberuvchi

elektronto‘lovtizimidir. 

Ushbutizimbanklarvamijozlargabankxizmatlariniqulayvatezroqamalgaoshirishlari

gaimkonberadi."Raqamli 

banking" 

tizimijarayonlarningyuqoridarajadaavtomatlashuvi, 

xizmatlarningveb-

saytlargaasoslanishi, 

institutlararobankmahsulotlariniyetkazibberishnita’minlovchidasturiyinterfeysilov

alarining 

(ARO) 

foydalanilishi, 

mijozlargamoliyaviyaxborotgakompyuter, 

mobiltelefonvabankomatlarorqalibog‘lanishimkoniyatiningmavjudligikabilargaas

oslanadi

4

.Endi  raqamli  iqtisodiyot  sharoitlarida  O’zbekiston  Respublikasi  bank 

tizimini,  ya’ni,  raqamli  banking  muammolarini  va  uni  rivojlantirish  yo’l-

yo’riqlarini ham biroz ko’rib chiqishga harakat qilamiz. Avvalo shuni ta’kidlash 

lozimki,  "raqamli  bank"  xizmatio‘zigaxosbirqatorxususiyatlargaegadir.  Ular, 

jumladan, respublika bank tizimi uchun quyidagilardan iboratdir: 

  hozirgi paytda pul massasi aylanmasining ustuvor shakli naqdsiz bo‘lib, tizim 

samaradorligini  oshirish  uchun  mijoz  bilan  masofaviy  elektron  aloqaga 

kirishishni maksimallashtirishni nazarda tutadi; 

  autentifikatsiya  usullaridan  fizik,elektron,  parollashgan  biometrik  hamda 

kombinatsiyalashgan  usullardan  foydalanilib,  bank  xizmatlari  xavfsizligini 

ta’minlash usullarini modernizatsiya qilishni maqsad qiladi; 

  mamlakat  doirasida  internet  orqali  markazlashgan  ma’lumotlar  markazi  "big 

data" imkoniyatlari yordamida raqamli axborot tizimi arxitekturasini tuzish va 

u orqali ma’lumotlarni boshqarishni maqbullashtirish rejalashtirilayapti; 

  bank  avtomatlashtirish  bo‘limlarining  paydo  bo‘lishi  va  kengayishi,  boshqa 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

bo‘limlarga bo’lgan ish yuklamasining kamayishi natijasida bank xizmatlarini 

va  bank faoliyatini avtomatlashuvning ahamiyati oshishi; 

  bankning  mijozlar  bilan  o‘zaro  aloqasida  ijtimoiy  media,  web-dasturlar  va 

videoaloqa uskunalaridan keng foydalanish ko’zda tutilishi kabilardir. 

Yuqoridagilardan 

kelib 

chiqib,xulosao‘rnida 

shuni 

aytish 

mumkinki, 

mamlakatimiz 

bank 

sektori 

resurs 

bazasi 

kengayib 

borayotganiga, 

respublikamizda 

"raqamli 

banklar" 

faoliyatini 

rivojlantirishga 

astoydil 

kirishilganligiga  qaramasdan,yalpi  ichki  mahsulotga  nisbatan  bank  aktivlari 

ulushlari  anchagina  kamligicha  qolmoqda.  Shuningdek,  respublikamiz  bank 

tizimida davlat ta’sirining yuqoriligi va tijorat banklari o‘rtasida erkin raqobatning 

yetarli  darajada  emasligi  bankxizmatlarini  ko‘rsatishda  raqamli  innovatsion 

texnologiyalarni qo‘llash, masofadan keng ko‘lamli bank xizmatlarini ko‘rsatish, 

bank  tizimini  keng  miqyosda  "raqamlashtirish"  faoliyatini  to’la-to’kis 

rag‘batlantira olmayapti.  Endilikda respublikamizda elektron hukumat tizimining 

rivojlanishi, 

axborot-kommunikatsiya 

texnologiyalarihizmat 

doirasining 

kengayishi,  internettezligi  va  imkoniyatlarining  oshishi  bank  sektorida  internet-

banking 

xizmatlarining 

yanada 

ko’payishiga 

xizmat 

qilishi 

kutilmoqda.Respublikamiz  banktizimi  resurs  salohiyatini  oshirish  va  "raqamli 

banking"ni  rivojlantirish  uchun  qulay  shart-sharoitlar  yaratishda  quyidagi 

yo‘nalishlarda  islohotlarni  faollashtirish  maqsadga  muvofiq  bo’ladi  deb 

o’ylaymiz: 

 respublikamiz  bank  sektorida  asta-sekinlik  bian  davlatning  monopolik 

ta’sirini kamaytiribborish va tijorat banklariningbozor institutlari sifatidagi 

mustaqilliginita’minlash; 

 mamlakatimiz  bank  tizimiga  xorijiy  kapitalni  faol  jalb  qilish,  chet  el 

banklarining turli ko’runishdagi filiallarini ochishni rag‘batlantirish; 

 bank  tizimida  zamonaviy  raqamli  axborottexnologiyalarini  keng  qo‘llash, 

internet  sifati  va  tezligini  oshirib  borish,  bank  infratuzilmasini  yanada 

rivojlantirish; 

 tijorat  banklari  o‘rtasida  erkin  raqobatni  ta’minlash,  nobank  kredit 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

tashkilotlarini  rivojlantirish  orqali  moliya  bozorida  raqobat  muhitini 

shakllantirish; 

  "raqamli  bank"  tizimini  shakllantirishda  muhim  omil  bo‘lgan  zamonaviy 

bilimga ega dasturchi-moliyachi kadrlarni raqamli iqtisodiyot saaroitlarida 

ishlashga tayyorlash va qayta tayyorlash tizimini yanada takomillashtirish.