Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari


Kichik biznesda raqamli innovatsion faoliyatining



Download 5,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet131/529
Sana26.09.2021
Hajmi5,65 Mb.
#185777
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   529
Bog'liq
Raqamli iqtisodiyot-Darslik-18.02.2020

Kichik biznesda raqamli innovatsion faoliyatining  

asosiy sub’ektlari 

Ilmiy g’oya 

Tajriba-

konstruktorlik 

ishlanmalari 

Sinov namunasini 

yaratish 

Kam, seriyali 

yoki ommaviy 

ravishda ishlab 

chiqarish 

Yangi 


maxsulotning 

tarqatilishi 




Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

 



Raqamli  innovatsion  faoliyat  sub’ektlari  sifatida  yangilklar  yaratadigan  va 

ularning  sinov  nushalarini  yangi  raqamli  mahsulot  sifatida  ishlab  chiqaradigan 

korxonalar,  tashkilotlar  yoki  alohida  shaxslar  tushuniladi.  Sub’ektlar  sifatida 

bulardan  tashqari  raqamli  innovatsion  jarayonga  moliyaviy,  information, 

marketing,  patent-litsenziya,  lizing,  frentsayzing,  sotuv  va  boshqa  hizmatlar 

ko’rsatadigan huquqiy va jismoniy shaxslarni ham qo’shishimiz mumkin. Yanada 

aniqroq qilib aytganda, raqamli innovatsion faoliyat sub’ektlari quyidagilardir: 

  Raqamli 



innovatsionfaoliyatningvainnovatsionhizmatningalohidako’rinishlaribo’lganilmi

y-ishlabchiqarishtashkilotlarivatexnopolislar, 

texnoparklar, 

innovatsionmarkazlar, 

innovatsion-

investitsionvabiznesmarkazlarko’rinishidagituzilmalar; 

  Raqamli 



mahsulot 

yaratadigan 

ilmiyvailmiy-tekshirishtashkilotlari 

(akademikvatarmoqilmiyinstitutlari,  konstruktorlikbyurolari,  laboratoriyalar, 



tajribamaydonlari, oilyta’limmuassasalari); 

  Raqamli mahsulot hosil qiladigan yirik va o’rtacha kattalikdagi korxona va 



tashkilotlar; 

  Raqamli mahsulotlar yaratadigan kichik investitsion tashkilotlar va firmalar



  Raqamli iqtisodiyot muammolari bilan shug’ullanadigsn innovatsion, ilmiy-

tekshiruv va ishlab chiqarish yo’nalishidagi tashkilotlarning hizmatchilari; 

  Raqamli  iqtisodiyot  sohasida  yuksak  iqtidorga  ega  bo’lgan  olim,  ixtirochi, 



dasturchi va malakali mutaxassislar. 

Huquqiy nuqtai-nazardan, raqamli innovatsion tadbrirkorlik faoliyati sub’ektlari 

deb,  ilmiy-texnik  yo’nalishlarda  huquqiy  shaxs  hosil  qilmasdan  tadbirkorlik 

qilaoytgan shaxslar (ya’ni individual tadbirkorlar) ham tushunilib, ular bu faoliyat 

turi  bilan  shug’ullanish  uchun  guvohnomalar  olgan  bo’lishlari  lozim.  Raqamli 

innovatsion  tadbirkorlik  faoliyatining  bunday  sub’ektlariga  iqtisodiyotning  turli 

sohalarida  yangiliklar  yaratib,  ularni  amaliyotga  tadbiq  etadigan  ixtirochilarni, 

konstruktorlarni,  ratsionalizatorlarni,  komp’yuter  dasturchilarini,  frilanserlarni, 

dizaynerlarni  (shu  jumladan,  web-dizaynerlarni),  arxitektorlarni,  texnologlarni  va 



Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

boshqa ijodiy soha sub’ektlarini kiritish mumkin. Raqamli innovatsion faoliyatning 



yetakchi  sub’ektlariga  esa  innovatsion  g’oyalarni  konkret  loyihalarga 

aylantiradigan va buning natijasida foyda ko’rinishidagi moliyaviy natija oladigan 

tijoriy  tashkilotlarni  kiritish  mumkin.  Shuning  uchun  raqamli  innovatsion 

tadbirkorlik  faoliyatining  sub’ektlariga  mulk  ko’rinishidan  qat’iy  nazar,  ilmiy-

tekshirish  va  loyiha-konstruktorlik  tashkilotlari,  iqtisodiyotning  turli  sohalaridagi 

korxona va tashkilotlar hamda oliy o’quv yurtlari ham kiradi. Raqamli innovatsion 

faoliyatga hizmat ko’rsatuvchi sub’ektlarni esa alohida guruhga ajratish mumkin. 

Xuddi  shular  raqamliinnovatsion  infratuzilmaning  elementlari  hisoblanadi. 

Raqamli  innovatsion  faoliyat  sub’ektlari  o’zlarining  xududiy  ko’rsatgichlariga 

ko’ra,  asosiy  funktsiyalariga  ko’ra,  tashkiliy  elementlariga  ko’ra,  innovatsion 

jarayonning  tugallanganligiga  ko’ra  va  bilimlar  yaratish  jarayoniga  ko’ra 

farqlanishlari mumkin. Yuqori darajada ilmiy bilimlar talab qiladigan va murakkab 

innovatsion g’oyalarning amalga oshirilish jarayonida quyidagi turdagi tadbirkorlik 

tashkilotlari birlashmalari muhim ahamiyat kasb etadi: konsortsiumlar, kontsernlar, 

holding-kompaniyalar,  moliya-ishlab  chiqarish  guruhlari,  assotsiatsiyalar  va 

huquqiy  shaxslar  birlashlamalari.  Bunday  birlashmalar  ichida  asosiy  ahamiyatni 

yirik  raqamliinnovatsion  loyihalarni  amalga  oshira  oladigan  konsortsiumlar 

egallaydi.  Raqamli  innovatsion  sohada  konsortsiumni  juda  katta  ilmiy  izlanishlar 

talab  qiladigan  va  juda  katta  investitsiyalarga  muxtoj  bo’lgan  loyihalarni  amalga 

oshirishda banklar, kompaniylar, tashkilotlar, firmalar va ilmiy markazlar orasidagi 

vaqtinchalik  kelishuv  (ba’zan  halqaro  miqyosdagi)  deb  tushuntirish  mumkin. 

Konsortsiumning  o’ziga  xos  hususiyati  shundan  iboratki,  unga  kirayotgan 

hamkorlar  (konsortsium  maqsadlariga  bog’liq  bo’lmaganlardan  tashqari

o’zlarining iqtisodiy va huquqiy mustaqilliklarini saqlab qoladilar. Undan tashqari, 

konsortsium  vaqtinchalik  birlashma  bo’lib,  qo’yilgan  maqsadlarga  erishilganidan 

so’ng,  o’z  faoliyatini  tugatadi.  Raqamli  innovatsion  tadbirkorlik  tuzilmalarining 

eng murakkab ko’rinishlaridan biri, ishlab chiqarish, transport, savdo va banklarni 

birlashtiradigan  kontsern  hisoblanadi.  Kontsernning  ishtirokchilari  sifatida 

murakkab  innovatsion  loyihalarni  amalga  oshirish  uchun  kuchlarini  birlashtirgan 



Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

alohida  korxona  va  tashkilotlar,  firmalar,  banklar  va  investitsion  kompaniyalar 



bo’lishi  mumkin.    Yirik  korxonalar  raqamli  innovatsiyalarni  o’zlashtirishda 

kichiklariga qaraganda quyidagi bir qancha afzalliklarga ega bo’ladilar: 

  Juda  katta  moliyaviy  mablag’larni  jalb  qila  olish,  chunki  katta  innovatsiyalr 

juda katta mablag’lar va zahiralar talab qiladi; 

   Ko’zda tutilmagan moliyaviy, tashkiliy va boshqacha qiyinchiliklar tug’ilganda, 



ularni birgalikda hal qilish imkoniyati; 

  Ko’p maqsadlarni ko’zlagan holda innovatsiyalarni amalga oshirish imkoniyati; 

  Turli  xil  yo’nalishlarga  oid  olimlar,  injener-texnik  xodimlar  va  ixtirochilarni 

jalb qila olish imkoniyati; 

  Halqaro  loyihalarda  qatnasha  olish  va  natijalarni  ham  halqaro  bozorga  olib 



chiqa olish; 

  Bir qancha innovatsion g’oyalarni bir vaqtda amalga oshira olish imkoniyati. 

Bularning barchasi birgalikda raqamli innovatsion faoliyatning samaradorligini 

bir necha marta oshiradi (sinergetik effect). Amaliyotdan ma’lum bo’lishicha, katta 

va kichik korxonalarning raqamli innovatsion faoliyati o’zaro bog’liqdir. Masalan, 

katta  korxonalar  tomonidan  ishlab  chiqariladigan  yangi  mahsulotlarni  bozorlarga 

yetkazib  berish,  ularni  homashyo  va  ehtiyot  qismlar  bilan  ta’minlash,  ularga 

hizmat  ko’rsatish,  ularni  ta’mirlash  va  shunga  o’xshash  boshqa  ishlarni  bajarish 

uchun  kichik  korxonalar  katta  firmalar  bilan  hamkorlikda  ishlaydilar  va  natijada 

ularning o’zaro aloqasi kengayadi hamda mustahkamlanadi. Bu esa o’z navbatida 

raqamli  innovatsion  tadbirkorlik  uchun  yanada  yangi  imkoniyatlar  yaratadi. 

Raqamli  innovatsion  jarayonning  kuchayishi  uchun  hizmat  qiladigan  kichik 

tashkiliy  tuzilmalar  ichida  eng  muhimlari  venchur,  injiniring  va  yangiliklarni 

amaliyotga tadbiq qiladigan firmalar hisoblanadi.  




Download 5,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   529




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish