Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
avlodi o‘zining «buzib kirish huquqi»ni bor narsa deb qabul qiladilar. Blokcheyn
texnologiyasi «ishlab chiqarish-iste’molchi» biznes modelini yaratishga imkon
beradi. Nikekrossovkalari taqsimlangan registrda axborot hosil qilishi va saqlashi,
o‘z navbatida, uni Nikeva oyoq kiyimini kiyib yurgan shaxs smart-shartnomaga
muvofiq pulga aylantirishi mumkin. Agar foydalanuvchi krossovkadagi smart-
tarkibiy qismlarni ishga tushirish yoki ularni puls o‘lchagich va qondagi glyukoza
darajasini o‘lchash kalkulyatori yoki Nike uchun qimmatli bo‘lgan har qanday
axborot to‘plash vositasi kabi boshqa qurilmalar bilan sinxronlashtirishga rozilik
beradigan bo‘lsa, Nikeu sotadigan har bir juft oyoq kiyimidan aksiyalarning juda
kichik bir ulushini taklif qilishi mumkin.Ayrim platformalarkompaniya mijozlari
bilan birgalikda mahsulotlar yaratishga qaror qiladigan iste’mol hamjamiyatlaridan
farq qiladi. Ochiq platformalarkompaniyalarga yangi biznes yaratish yoki
platformaga qiymat qo‘shish uchun kengroq imkoniyatlar taklif qilishga imkon
beradi.Blokcheyn standart umumiy shartnomalar va standart umumiy ma’lumotlar
to‘plami (ochiq interfeyslar) taqdim etishni eng yaxshi tarzda ta’minlaydi.
Blokcheyn platformalar yaratishni soddalashtirishi va arzonlashtirishi mumkin. Bu
hali jarayonning boshlanishi, holos. Eng yaxshisi, blokcheynning umumiy
ma’lumotlar to‘plamiaxborot shaffofligi va mobilligini ta’minlash uchunhizmat
qiladi, ya’ni, iste’molchilar va ta’minotchilar eng yaxshi shartlarni o’zlari tanlab
olishlari mumkin. Shuningdek, elektron ijorat kompaniyalari an’anaviy
kompaniyalarning resurslaridan foydalanish o‘rniga o‘z platformalarini yaratib,
blokcheynda teng huquqlar bilan ishlashlari ham mumkin.Kelajak avtomobilini
tasavvur qiling. U barcha axborotlar oqimlari bilan ishlay olishi, avtomobilning
aqlli qismlari esa – tranzaksiyalarni amalga oshira olishi va bunda pul o‘tkazishi
mumkin bo‘lgan blokcheyn asosida ishlashi kerak bo‘ladi. Bunday ochiq
platformada minglab dasturchilar va korxonalar sizning avtomobilingiz uchun
shaxsiy ilova va dasturlar yaratadilar. Tez orada bunday platformalar butun boshli
tarmoqlarni - masalan, moliyaviy hizmatlar sektorini - turli moliyaviy
tranzaksiyalar va qiymatlar almashinishni blokcheyn yordamida tartibga solgan
holda tubdan o‘zgartirib yuborishlari mumkin. Jahondagi eng yirik banklar va
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
konsorsiumlar allaqachon bu g‘oya ustida ishlashni boshlab yuborishgan. Obrazli
qilib aytganda, raqamli elektron platformalar – sizning omad kemalaringizni
yuqoriga ko‘taradigan havo oqimidir.O‘ziga xos va murakkab vazifalarni hal
qilishga qodir bo‘lgan malakali mutaxassislarni izlayotganlar ularni topish uchun
o‘zlarining talablari haqida registrga xabar berishlari mumkin. Endi InnoCentive
o‘rniga nafaqat foydalanuvchilarning mobil elektron shaxsni, balki potentsial
yo’llovchilar haqida ularga mos keladigan va tog‘ri bo’lgan qo‘shimcha
axborotlardan
iborat bo‘lgan mobil rezyumeni ham shakllantiradigan
blokcheynnitasavvur qilib ko‘ring. Hech kimga tegishli bo‘lmagan va shu bilan bir
paytda barchaniki sanalgan ko‘nikmalar taqsimlangan ro‘yxatini tasavvur
qiling.Endilikda blokcheyn texnologiyasi va ochiq boshlang‘ich kodlar
kutubxonasi birgalikda har qanday kompaniya uchun yangi biznes qiymatlari
yaratish, innovatsiyalar va bir qancha vazifalarni hal qilish uchun makon taqdim
etishi mumkin.Blokcheyn va dasturiy ta’minot omborlari blokcheynlar asosida
bunday faoliyatni oziqlantiradi. Kompaniyalar endi to‘lov tizimlari sifatida ularga
kiritilganEthereum blokcheynikabi yangi va kuchli platformalar hamda dasturlash
tillardan foydalanishlari mumkin bo‘ladi.Turli tarmoqlar ishlab chiqarishga katta
e’tibor qaratgan holda moddiy ob’ektlar tayyorlash, ularning loyihasini ishlab
chiqish va moliyalashtirish uchun global ekotizimlarning rivojlanishini
rag‘batlantirishi va shu tariqa birgalikda bir rangdagi ishlab chiqarishning yangi
bosqichini yaratish tashabbusi bilan chiqishlari mumkin. Bu yerda asosiy masala
va maqsad hamma ishni blokcheynda amalga oshirishdan iboratdir. Zamonaviy
samolyotlar «saf bo‘lib uchadigan mustaqil elementlar jamlanmasi» deb atalishi
kabi, kompaniyalar ko‘plab tarmoqlardaajralish va hamkorlar tarmog‘iga birlashish
tendensiyasini namoyish etadilar. Individual buyurtmalar bo‘yicha ommaviy ishlab
chiqarishni yo’lga qo’yish maqsadidahuddi blokcheyn kabi, 3D-bosma
texnologiyasi ham ishlab chiqarishni foydalanuvchiga yaqinlashtirmoqda. Tez
orada axborot egalari va huquq egalari inson hujayralaridan boshlab, alyuminiy
kukunigacha bo‘lgan har qanday narsa haqidagi metama’lumotlarni blokcheynda
saqlashi mumkin bo‘ladi va bu korporativ ishlab chiqarish chegaralarini misli
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
ko’rilmagan
darajada
kengaytiradi.Bu
texnologiyalar
tovarlar
bilan
ta’minlanganlikni va ularning ta’minot tarmog‘i bo‘ylab harakatini kuzatish uchun
ulkan imkoniyatlar beradi. Har bir kishining qalbiga ( va boshqa tana a’zolariga)
yaqin bo‘lgan tarmoq – oziq-ovqat sanoatini tasavvur qilib ko‘ramiz. Hozir
supermarketda halol sharoitlarda va yaxshi boqilgan, dori-darmonlar berilmagan,
ekologik tozaqoramol go‘shti sotayotganini ta’kidlash va hatto bunga chin dildan
ishonish ham mumkin. Lekin savdo tarmoqlari buni yuz foiz kafolatlay olmaydilar.
Hech kim har bir molning biografiyasini yozib o‘tirmaydi,biz esa bu go’shtdan
bifshteks pishiramiz, lekin uning «ishonchli» ekanligini tekshirish uchun esa
qandaydir vositalarga ega emasmiz. Odatda bunga ko‘z yumish ham mumkin –
axir butun dunyo bo‘ylab milliardlab bifshtekslar sotiladi va sotilmoqda. Lekin
ba’zida qoramol qutirish kasalligi epidemiyasi ham uchrab turadi, bu esa sog’lik
uchun koni zarar.Oziq-ovqat sanoati blokcheynda nafaqat har bir buqaning
raqamini, balki istiqbolda jonivorning DNKga bog‘lab qo‘yilgan har bir go‘sht
parchasi raqamini saqlashi mumkin. Uch o‘lchamli qidirish imkoniyatlari
foydalanuvchiga jonivor tarixini bilish va parrandalarni to‘liq miqyosda kuzatish
imkonini beradi. Ma’lumotlar to‘plamlarini intellektual boshqarish va ularni DNK
asosida identifikatsiyalashga imkon beradigan murakkab (lekin qo‘llash oson
bo‘lgan) texnologiyalar tufayli hatto eng yirik go‘sht ishlab chiqaruvchilar hamhar
bir bo‘lak go‘sht sifati va havfsizligini kafolatlay oladilar. Tasavvur qiling, bu
axborot laboratoriya tadqiqotlarini qanchalik soddalashtiradi va jiddiy vaziyatlarda
sanitariya hizmatlariga javobgarliklarni tezlashtiradi.
Blokcheyn texnologiyasi firma ichida hamda firmalar va turli tashqi
qatnashchilar o‘rtasida ham teng huquqli qo‘shma faoliyatni ta’minlashga qodir.
Buxgalteriya hisobi uchun, istalgan muhitda raqamli resurslardan foydalanish va
faoliyat yuritish uchun, bular valyutami, ijtimoiy munosabatlarmi yoki tashkilot
bo‘lishidan qat’i nazar, to‘liq taqsimlangan mexanizmni ishlatishga imkon
beradi.Bugungi kunda birgalikda ishlash uchun turli tijorat vositalari asta-sekinlik
bilan tashkilot ichida boshqaruv va axborot bilan ishlash mohiyatini ancha
o‘zgartirib yuboradi. Jive, IBM Connections, Microsoft Yammer, Google Apps
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
Do'stlaringiz bilan baham: |