Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

2.4. Raqamli iqtisodiyotda korxonalarning biznes-modellari 

Raqamli  iqtisodiyotda  an’anaviy  markazlashtirilgan  modellarni  siqib 

chiqarishi yoki vayron qilishi  mumkin bo’lgan va potensial ravishda boshlang‘ich 

holatdagi mustaqil korxonalar sifatida rivojlanishi mumkin bo‘lgan  ochiq tarmoq 

korxonalari  tashkil  qilish  mumkin  va  buning  uchun  hozirgi  paytda  ko‘plab 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

imkoniyatlar  mavjud.  Faraz  qiling,  taqsimlangan  raqamli  model  moliyaviy 

hizmatlarning  sakkizta  funksiyasini  –  jismoniy  shaxslarga  bank  hizmatlari 

ko‘rsatish  va  fond  bozorlaridan  tortib,  sug‘urta  va  buxgalteriya  hisobigacha 

bo’lgan  hizmat  turlarini  o’zgartirmoqda  yoki  asta-sekin  siqib  chiqarmoqda. 

Raqamli  texnologiyalar  va  blokcheyn  yordamida  o‘zini  yaxshi  tomondan 

ko‘rsatgan kompaniyalar ham, yangi kompaniyalar ham innovatsiyalarni yaxshiroq 

amalga oshiradigan, kamroq harajatlar bilan yaxshiroq qiymat yaratadigan, moddiy 

boylik  ishlab  chiqaruvchilarga  ular  yaratgan  boylikdan  hamma  joyda  foydalanish 

imkonini 

beradigan 

biznes-arxitekturalar 

yaratishi 

mumkin.Blokcheyn 

texnologiyasi  «Vikinomika»  kitobida  atroflicha  tavsif  berilgan  ayrim  biznes-

modellarni  yangi  darajaga  olib  chiqadi.  Hayot  yarayoniga  yangilik  sifatida 

kiritilgan  elektron  raqamli  to‘lov  tizimlari,  nufuzni  boshqarish  tizimlari,  tsenzura 

qilinmaydigan  kontent,  ishonch  talab  qilmaydigan  tranzaksiyalar,  smart-

shartnomalar va mustaqil agentlar – blokcheyn-inqilobning asosiy innovatsiyalarini 

qo‘shgan  holda  yangi  turdagi  ishlab  chiqarish,  ommaviy  iste’mol,  ochiq 

platformalar, umumiy axborot makonidagi yangi hukumat, butunjahon virtual tsexi 

va  ijtimoiy  ish  o‘rinlarini  qanday  rivojlantirish  mumkin  ekanligini  quyida  ko‘rib 

chiqamiz.