Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

Билимларни оғзаки усул билан текшириш методи асосан икки қисмдан: 
биринчиси, текшириш саволлари ва вазифалари, иккинчиси эса, қўйилган савол ва 
вазифаларга жавоблар ҳамда талаблардан ташкил топади. Бунда савол ва топшириқларнинг 
мазмунини белгилашда, ўрганилаётган ўқув материали мазмуни билан илгари ўтилган 
материаллар мазмуни орасидаги боғланишни таҳлил қилиш, ўтилган мавзуни назорат 
қилишда эса етакчи билимларни ажратиш зарур бўлади. 
Савол ва берилган топшириқларнинг сифати ўқувчиларнинг ақлий фаолиятларининг 
характерига боғлиқ бўлганидан, улар ўқувчиларнинг хотирасини фаоллаштириш, фикрлаш 
(солиштириш, умумлаштириш, яхлитлаш ва ҳоказо) ва нутқини ривожлантиришга 
қаратилмоғи лозим.
Билимларни ёзма – график усулда текшириш, ўқувчиларнинг
- 
назарий билимларини; 
- 
ўқувчиларни масалалар ва бошқа экспериментал топшириқларни бажаришда қўллай 
олиш кўникмаси ва малакасини; 
- 
ўқувчиларда берилган масалалар бўйича шаклланган кўникмаларни текширишни 
назарда тутади. 
Ёзма – график усулда ишларни текшириш методикаси қуйидаги тўрт этапда 
бажарилади: 
- 
назоратни ўтказишга тайёргарлик;
- 
уни ташкил этиш;
- 
ўтказиш; 
- 
натижаларни таҳлил қилиш. 
Назоратни ташкил этишда назорат этапларининг мақсадларини белгилаш, назорат 
объектларининг мазмунини танлаш, текшириш вазифаларини тузиш лозим бўлади. 
Билимларни амалий - лаборатория машғулотларини бажариш орқали 
текшириш. Ушбу усул ёрдамида, ўқувчиларнинг эришган назарий билимлари асосида 
амалий масалаларни ечиш, турли жадваллардан, формулалардан, чизмалар ва ўлчаш 
асбобларидан унумли фойдаланиш кўникмаси ва малакалари текширилади.
Амалда масалалар ечишда ўқувчидан масалаларни ечишнинг алгоритмини тузиш 
талаб этилади, чунки бундай текширишда ўқувчи фаолиятининг мантиқий кетма-кетлиги 
тўғри ёки нотўғри эканлиги маълум бўлади.
Шундай қилиб, ўқитувчи томонидан текширишнинг турли методлари қай даражада 
муваффақиятли эканлиги танланганлиги, ўқувчилар билимларини одилона баҳолашда муҳим 
кўрсатгичлардан саналади.
Замонавий ахборот технологиялари муҳитида педагогик жараёнларни қуйидагича 
самарали ташкил этиш мумкин: 
- 
ўқитувчилар ўртасида меҳнат тақсимотини тўғри ташкил этиш; 
- 
масофавий ўқув курслари ва электрон адабиётларнинг яратувчиси бўлган жамоага 
ўқитувчилар, компьютер дастурчилари ва мутахассисларининг бирлашуви; 
- 
педагогик жараённинг ташкил қилинишини такомиллаштириш ва ўқитувчи 
фаолияти самарадорлигининг мониторингини олиб бориш. 
Янги замонавий ахборот технологиялари асосида ўқитувчиларнинг педагогик 
маҳорати ошириш учун: 
- 
таълимда технологик асосларнинг тез ривожланиши билан боғлиқ бялган янги 
курсларни яратиш; 
- 
ўқув курсларини яратиш асосида ўқитувчиларнинг кўникма ва малакаларини 
шакллантириш; 

---

191 
- 
масофавий курсларнинг очиқлиги туфайли уларнинг сифатига бўлган талабларнинг 
ва ўқув материаллари сифатини назорат қилишга оид эҳтиёжларнинг қондирилиши; 
- 
ўқув жараёнида ўқувчи фаолиятининг устувор мавқе тутишини, ўқув жараёни 
салмоғининг ўқитувчидан ўқувчига кўчишини таъминлаш; 
- 
янги коммуникацион технологиялардан фойдаланиш асосида, ўқитувчининг ҳар бир 
ўқувчи билан тескари алоқасининг вужудга келишини амалга ошириш.