R yunusov, K. Umarov, B. Karimov

Kurash choralari: 
1.  Qish faslida (mart oyigacha kechiktirmay) daraxt tanalari 
qurigan po‘stloqlardan, kavaklar va shox qo‘ltiqlari xas-
cho‘plardan tozalanib, so‘ngra bu xas-cho‘plar yondiriladi.
2.  Bog‘ qator oralari, daraxt tanalarining atrofi haydaladi.
3.  Aprel oyigacha bo‘lgan davrdagi iliq kunlarda tirgovuch-
lar, mevaxonalar, mevadan bo‘shagan idishlar dezinfeksiya qili-
nadi. Mevaxonalarning deraza hamda eshiklariga doka yoki 
ko‘zlarining kattaligi 1 mm keladigan sim to‘r tutiladi.

---

35
4.  har qaysi bo‘g‘inning tuxumdan chiqqan qurtlarini ular 
mevalarga o‘tguncha qirib tashlash uchun hosilga kirgan daraxt-
lar ko‘klam va yoz fasllarida dorilanadi.
Birinchi bo‘g‘in qurtlarini yo‘qotish uchun daraxtlarga 
ko‘klam faslida ikki marta dori purkaladi. Birinchi purkash 
ko‘klamdagi kapalaklarning 20 foizi g‘umbakdan chiqa boshla-
gan davrda o‘tkaziladi. Bu davr tekisliklardagi bog‘larda olma-
ning ertangi Simirenko navi gullab bo‘lgandan keyin 8–10 kun, 
tog‘li rayonlardagi bog‘larda esa 14–18 kun o‘tgach boshlanadi. 
Birinchi purkashdan keyin 15 kun o‘tgach daraxtlari kam hosil 
beradigan yoki qattiq zararlangan bog‘lar ikkinchi marta dori-
lanadi.
Ikkinchi bo‘g‘in qurtlarini yo‘qotish uchun yozda daraxtlar 
ikki marta dorilanadi. Birinchi dori yozgi kapalaklarning birin-
chi bo‘g‘ini ko‘plab ucha boshlagan davrda purkaladi. Bu davr 
tekisliklardagi bog‘larda daraxtlar gullab bo‘lgandan keyin 40–
42 kun, tog‘lardagi bog‘larda esa 50–55 kun o‘tgach boshlanadi. 
Daraxtlar gullab bo‘lgandan keyin 60–70 kun o‘tgach, ikkinchi 
marta dori purkaladi.
Uchinchi bo‘g‘in qurtlarni yo‘qotish uchun daraxtlar yoz 
oxirida ikki marta dorilanadi. Bu galgi dori daraxtlar gullab 
bo‘lgandan keyin 85–90 kun o‘tgach, birinchi marta va yana 
12–15 kun o‘tgach ikkinchi marta purkaladi.
hosilni yig‘ishtirib olishga 30 kun qolganida daraxt-
larga dori purkashni to‘xtatish tavsiya etiladi. Shu munosa-
bat bilan, hosili erta pishib yetiladigan navlar faqat ko‘klam 
faslida dorilanadi. Olma qurti uch bo‘g‘in beradigan tekis-
lik zonalarda mevalari o‘rta muddatda pishib yetiladi-
gan daraxtlarga dorilar ko‘klam va yoz fasllarida, meva-
lari kech muddatda pishib yetiladigan daraxtlarga esa 
ko‘klam, yoz va kuz fasllarida purkaladi. hamma purkashlar  
uchun faqat kalsiy arsenatining suv ara lash suspenziyasi ish-
latiladi. Bu suspenziya 0,3 foiz kalsiy arsenati va shuncha 
miqdorda ohak qo‘shib tayyorlanadi. Kalsiy arsenati tarki-
bida rux sulfat bo‘lgan ho‘llovchi poroshok shaklida ishlatil-

---

36
ganda  unga  ohak  qo‘shilmaydi.  Kimyoviy  preparatlardan  detsis                                
0,3 1/ga, BI-58 0,5 1/ga va suvli alfa preparatini 0,5 1/ga miq-
dorda qo‘llash yaxshi natija beradi.
5. May oxirida hosilli daraxtlarning tanasiga va yo‘g‘on butoq-
lariga 3 foizli tiofos emulsiyasi singdirilgan qanor to‘qimadan 
ushlash  belbog‘lari  o‘raladi.  Bunday  emulsiya  100  litr  suvga          
3 kg tiofos konsentrati, 10–15 kg sariq sog‘ tuproq qo‘shib tay-
yorlanadi.
6-rasm. Behi. «Izobilnaya» navi.
Behi eng qadimiy o‘simlik bo‘lib, Markaziy Osiyoda keng 
tarqalgan. Behining balandligi 1,5 metrdan 8 metrgacha yeta-
di. Ko‘p ildizbachki chiqaradi. O‘zbekistonda «Izobilnaya», 
«Sovxoznaya», «Samarkandskaya krupnoplodnaya» va mahalliy 
shakllaridan «Buxoro turshaki» keng tarqalgan.

---

37