Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Сизлардан кимдир намозни тўлиқ ўқийди. Яна 
кимдир ярмини, учдан бирини, тўртдан бирини ўқийди”, деб ўндан биригача етдилар (Аҳмад 
“Муснад”да, Насоий “Ас-сунанул кубро”да ривоят қилган. Ҳадис санади саҳиҳ). 
Айтилишича, фаришталар одамлар қилаѐтган амалларни ѐзиб боришади, “Фалончи намозининг 
тўртдан бирини камайтирди (яъни, нуқсонли қилди). Фалончи ярмини камайтирди. Фалончи эса 
шунча зиѐда қилди”, дейишади
42
. 
Намозхон қандай намоз ўқиѐтгани фаришталар томонидан номаи аъмолига ѐзиб борилади. 
Шунинг учун “Эрта қиѐмат куни юзим ѐруғ бўлсин”, деган инсон намозни вақтида ўқийди, 
рукнларини маромига етказиб бажаради, хушуъга эътиборлироқ бўлади. 
Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу: “Ким фарз намозида қўлини тийса, у билан бирон нарсани 
ўйнамаса, шунча-шунча миқдорда тилло садақа қилган кишидан ҳам кўп савоб олади”, деб айтган
43
. 
Абдулвоҳид ибн Зайд раҳматуллоҳи алайҳ шундай деган: “Уламолар ижмоъсига кўра, банда 
намозидан қанчасини эсда сақласа, шунчаси уники бўлади”. Яъни, намозда қайси сураларни, дуоларни 
ўқигани ѐдида турса, нима ўқилаѐтганига аҳамият берса, шунда ибодати комил бўлади. 
Ривоят қилинишича, бир куни (ўшанда рамазон ойи эди) Аббосийлар давлати бошлиғи Ҳорун 
ар-Рашид шайх Баҳлулга қараб: 
– Эй Баҳлул! Шом намозида масжидга боринг, намозга келганларни ифторликка таклиф 
қилинг, – деди. 
Шайх Баҳлул шом намозига масжидга борди. Азон айтилиб, намоз адо этилди. Намоздан сўнг 
шайх Баҳлул ўн киши билан бирга саройга келди. Ҳорун ар-Рашид жамоат жуда озлигини кўргач, 
ҳайратланиб сўради: 
– Булар ким, эй Баҳлул? 
– Султоним, булар сиз ифторликка таклиф этган кишилар. 
– Мен: “Намозга келган барчани саройга чақиринг”, демаганмидим? 
42
Манба: Муттақий Ҳиндий, “Канзул уммол”. 
43
Манба: Муттақий Ҳиндий, “Канзул уммол”. 

---

22 
– Худди шундай, ҳазратим, сиз менга масжидга келганларни эмас, намозга келганларни 
ифторликка таклиф қил, деган эдингиз. Мана, намозга келганлар келишди... 
– Қанақасига?.. 
– Намоздан сўнг камина масжид эшиги олдида туриб, чиқаѐтганлардан: “Имом намозда қайси 
сураларни ўқиди?” деб сўрадим. Бу саволга фақат мана шу инсонларгина жавоб беришди. Масжидга 
келганлар кўпчилик эди, аммо намозга келганлар фақат шу кишилар экан, – деб жавоб берди Баҳлул 
доно
44
. 
ِتِم َّصلا ِنْب َةَد َبُع ْنَع
ُىْهَع ُللا َيِضَر
َؿ َق
:
َص ِللا َؿوُسَر ُتْعَِسَ
ُللا ىَّل
ُؿوُوَػي َ َّلَسَس ِىْهَلَع 
: 
ُسَْخَ
ٍتاَوَلَص
ُللا َّنُمَضَرَػتْػفا
َفْخِتْسا ًئْهَش َّنُمْػهِم ْصِوَتْهَػي َْلَ َّنِِبِ َء َج ْنَمَف ِوِد َبِع ىَلَع 
َللا َّفِإَف َّنِمّْوَِبِ ًف 
ْفَأ اًدْمَع ِةَم َهِوْلا َـْوَػي ُىَل ٌلِع َج 
َةَّهَْْا ُىَلِخْدُي
َّنِمّْوَِبِ ًف َفْخِتْسا ًئْهَش َّنُمْػهِم َصَوَػتْػنا ْدَق َّنِِبِ َء َج ْنَمَس
ِللا َدْهِع ُىَل ْنُكَي َْلَ
َء َش ْفِإَس ُىَبَّذَع َء َش ْفِإ ٌدْمَع 
ُىَل َرَفَغ
. 
َر َس
ُوا
َأ ُب
َد و
ُسا َد
َس ْبا
ُن 
َم
َج 
ْى َس
َّللا
ْف
ُظ
َل ُى
َس َأ
َْحْ
ُد 
ٌثيِدَح اَذَيَس
َص
ِح
ٌحه
.
Убода ибн Сомит розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва 
саллам: “Аллоҳ беш (маҳал) намозни бандаларига фарз қилган. Ким уларни адо этса, ҳақини