Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети

нималардан иборат?, – деган саволларга жавоб топмоғимиз лозим. 
Инсон бутун моҳияти билан ижтимоий ҳодиса. У қанчалик хусусий – ҳар 
бир инсон алоҳида қадрият бўлмасин, ўз феъл-атвори, қарашлари, жамиятда 
тутган ўрни ва ижтимоий тараққиѐтга боғлиқлиги жиҳатидан умумийдир. Ана 
шу нуқтаи назардан қараганда биз ҳар бир инсонга алоҳида воқелик сифатида 
унинг жамият тараққиѐтига қўшадиган ҳиссасини, ўтказадиган таъсирини 
назарда тутмоғимиз лозим. 
Дарҳақиқат, ҳар бир инсон макроком ичидаги микрокомдир. Яъни олам 
ичра оламдир. Чунки ҳар бир одам алоҳида ва бетакрор, айни пайтда у умумий 
манфаатлар доирасида бир-бирига боғлиқ, бир-бирининг тақдирига даҳлдор 
бўлган улкан қадриятдир.
Инсон ижтимоий табиатига кўра ўз турмуш тарзини ўзи йўлга қўяди, 
ўзини ўзи бошқаради. Ўй-хаѐллари, орзу-умидлари ва мақсадларини руѐбга 
чиқариш жараѐнлари орқали мавҳум ҳолатларни реал воқеликка айлантиради. 
Яхшилик ва ѐмонлик, саҳийлик ва бахиллик, муҳаббат ва нафрат инсон 
оламининг бутун моҳиятини белгилайди. Бошқача қилиб айтганда, инсон 
ўзини ўзи мувофиқлаштириб турадиган, ҳимоя қиладиган, ўзини ўзи 
тиклайдиган, ўзини ўзи йўлга соладиган ва, ҳатто, шакллантирадиган 
мураккаб, олий даражадаги яхлит тизимдир. Ана шу ҳолатнинг ўзи ҳар бир 
инсондан маънавий баркамолликка интилиб, руҳий тозалиги ва ахлоқий 
етуклигини доимий равишда ошириб боришини тақозо этади.
Инсоннинг моҳияти, табиати, жонзот сифатидаги имкониятлари 
хусусида гапирар экан, Имом Ғаззолий ўзининг ―Кимѐи саодат‖ китобида 
―Инсон 
фаришта 
ва 
ҳайвон 
орасидаги 
маҳлуқдир. 
Ҳайвон 
ривожланмайди, чунки унинг камолот қуввати йўқ. Фаришта ҳам 
ривожланмайди, чунки унинг ўзи пок, илоҳий нурдан иборат. Фақат 
инсонда ривожланиш, руҳий камолот ҳислати мавжуд‖
1
– дейди. Демак, 
ҳайвонда шаклланишга, ривожланишга, ўзини ўзи бойитишга, ўзини ўзи 
қадриятга айлантиришга даъват этадиган ички қувват, маънавий қудрат йўқ. У 
қандай яшаѐтганини англамайди. Яшаш моҳиятини тушунишдан бегона. 
Фаришта эса азалу абад пок бўлганлиги учун унинг шаклланиши ва 
ривожланишига эҳтиѐж йўқ. У шундоқ ҳам тоза, шундоқ ҳам покиза, нур 
янглиғ безавол. Фақат инсондагина руҳий камолотга интилиш туйғуси,