Aldangan Ayselning tavbasi

 

Tushda oilamizni jannatda ko’rdim 

O’sha kech ishonib bo’lmas bir voqea bo’ldi. Bugungacha ta’sirini sezaman. Ammo ilmiy 

bir izoh keltirolmayman bu voqeaga. Ya’ni u bir tush edi. Tushlarga ko’p ham 

ishonmayman. Ko’pincha yaxshi bir tush ham ko’rmayman. Chala-chulpa tuishlarim 

bo’ladi ular, kulib qo’ya qolaman. Ammo bu tush juda boshqacha edi. O’zimni qo’lga olib 

tushuntirishga harakat qilaman. Mezbonlarim ikki xonali uylarining bir xonasini menga 

berishdi. Top-toza xonada yolg’iz o’zim, shovqin va sotqinliklardan yiroqda uyquga 

ketdim. Balki hayotimda ilk bora bunchalar rohatli va shirin uyquga cho’mgandirman. 

Yerga joy solindi. Choyshabi, ko’rpasi, yostig’I hamma narsasi top-toza. Qanday 

ko’rgulikki, shunday pokiza to’shakda mendek bir nopok qiz. Ehtimol, bilaturib… 

Soat ikkilarda bir ayolning:”Biror narsa kerakmi? Biror narsa istaysanmi?” deb 

so’rashlarini aytmaysizmi? Yo, Alloh! Siz bunchalik nazokatni qayerdan o’rgangansiz? 

Fakultetni bitirganlar, ilm odamlari, quloqlaringiz qizisin. Bu qadar iliq munosabat oldida 

siqilib, uyalyapman, hatto go’dakdek his qilyapman o’zimni. Qattiq uyquga ketdim. 

Uxlashim bilan o’sha tush boshlandi: 

Hech ko’rmaganim begona shahar. Shu qadar muhtasham, shu qadar bir chiroyli bir 

joyki. Yam – yashil bog’lash ichida… Na ko’chalarida bir ifloslik bor, na insonni behuzur 

qiluvchi bir shovqin. Rohatbahsh bir shahar. O’zimni bunday hayratlanarli go’zallik ichida 

ko’rgach, begona joy bo’lganbi uchun xursand bo’lib ketdim. O’zimga o’zim tushintirish 

berardim:”bu Turkiyaning bir shahri emas”, derdim. Bunaqa tartibli, pokiza va go’zal 

shahar qayerda bo’lishi mumkin:”Ovro’padami?”deb o’ylarkanman, ba’zi hovlilarning 

eshiklaridagi arab yozuvlari e’tiborimni tortdi. Bilmaganim uchun nima yozilganini o’qiy 

olmadim. Ammo ishonch hosil qildimki:”Bu arab shaharlaridan biri bo’lishi kerak”. 

Biroq bilishimcha, qurg’oqchilik hukm surgan aran shaharlari bunaqa yam-yashil, suvli 

va jilvakor bo’lolmaydi. Yoshligimdan tasavvurimga o’rnashgan “jannat” tushunchasi 

yodimga tushdi. Dinshunos o’qituvchilarimiz aytgan “jannat” shu yer bo’lishi kerak, deb 

o’ylay boshladim. Ammo birozdan keyin fikrim o’zgardi. Chunki insonlar o’lgach tuproqqa 

aylanadi, mening moddiyuncha dunyoqarashim bo’yicha shunday. Jannat va jahannam 

yo’q. Tushimda ham bu ikki qarama-qarshi fikr meni behuzur etardi. Ammo jannatdek 

bir joyda ekanligim aniq. Shaharning top-toza yo’llaridan, ko’priklaridan, suvlaridan o’tib 

borardim. Biror kishini uchratsam so’rarman. Ammo hech kim menga qaramas, men 

bilan gaplashmasdi. Shunchalar pokiza, go’zal ajoyib insonlarki. Qayoqqa qaramay 

hayratim oshardi…. 

---

Qayerdan kelganini bilmayman, bir payt ro’paramda akam paydo bo’ldi. Ajablandim, 

sevinganimdan:”Abi” deya quchoqladim. Chunki akam bilan yoshimiz deyarli teng 

bo’lgani uchun uning ismini ayrib chaqirardim. U ham menga yotoqxonadagidek akalik 

va g’ururli sevgisini bir tarafda qoldirib, ”Aysel”, dedi sevgi va mehr to’la bir ovozda. 

Akamning xushbo’y hidlarini tuyardim, ichlarimga singib borardi. Yana har doimgidek 

irodali va qat’iy ohangda “Yig’lama, Aysel!” derdi u. “Yur, seni onamning oldiga olib 

boraman”. 

-Onam ham shu yerdami? Deya so’radim undan. Bu yer qayer? Javob bermadi. Faqat: 

-Seni onamning yoniga olib boraman, -deya takrorladi. Akam oldinda, men orqada, 

go’yo yumayapmiz, yuguryapmiz, uchayotgandekmiz. Ha, uchyapmiz. Chunki 

oyoqlarimiz yerga tegmayapri. Turk kinolarida shunga o’hshash yoki shunday sahnalar 

bor… Akam bilan qanday uchyapmiz u tubsiz, cheksiz, go’zal shaharni qanday 

kezyapmiz, bilmayman. Yana go’zalliklar ichidagi bir koshona qarshisidamiz. Bog’chasiga 

kirarkanmiz, men so’ramasdan, akam izoh berdi. 

-Bu uy bizniki, -dedi. Onam ichkarida. 

Ishonolmasdim. Karaxt bo’lib qolgandim. Nurab, qulay-qulay degan ikki xonali paxsa 

uydan tengsiz koshonaga-ya… 

-Bu yerni qanday oldingiz? Deya so’radim. Akam javob bermasdi. Nihoyat bir ayol chiqdi 

qarshimdan. Akamning “Bu onam”, deyishiga hojat ham yo’q edi….