E’tiborlisi shundaki, tijorat banklari aksiyalari birjada doimiy kotirovka qilinmoqda
2010 yilda tijorat banklarining jami kapitalini kamida 20 foizga oshirish va yaqin 2
yilda jami banklar kapitali darajasini YAIMga nisbatan 10 foizga yetkazish ko‘zda
2010 yilda tijorat banklari tomonidan yana 250 mlrd. so‘mlik qo‘shimcha aksiyalar
muomalaga chiqarilib, banklar ustav kapitallarining oshirilishi kutilmoqda. Masalan,
Xalq banki keyingi 4 yil davomida o‘zining ustav kapitalini 10 mlrd. so‘mdan avval 100
2009 yildagi bank sohasidagi islohotlardan yana biri shuki, endilikda barcha
mulkchilik shaklidagi tijorat banklari korporativ obligatsiyalar chiqarish huquqiga ega
bo‘lishdi. Bu o‘z navbatida respublika obligatsiyalar bozorining rivojlanishiga ijobiy
tasir ko‘rsatadi, shuningdek, tijorat banklarining «Toshkent» Respublika Fond
birjasidagi ishtirokini ham jadallashtiradi. 2009 yilda «Toshkent» Respublika Fond
birjasidagi savdolarning deyarli 44 foizini respublika tijorat banklarining aksiyalari
tashkil qildi va 39,4 mlrd. so‘mga teng bo‘ldi. Ushbu summaning 37,1 mlrd. so‘mi
nodavlat banklar va ustav kapitalida davlatning ulushi «nazorat paketi»ga teng
2008-2009 yillarda qo‘shimcha emissiya qilingan aksiyalarning tarkibida imtiyozli
aksiyalar sonining hissasi oldingi yillardagi 1,1-2,2 foizdan 0,6-0,7 foizgacha pasaydi.
Ushbu holat qo‘shimcha emissiyalarda davlat ishtirokining oshganligi, ya’ni davlat
tomonidan banklardagi nazoratni olishga bo‘lgan qiziqishning yuqoriligi bilan
Markaziy bank tomonidan ichki valyuta bozorini yanada rivojlantirish va
erkinlashtirish, uning doimiy barqaror faoliyat yuritishni ta’minlash yuzasidan tegishli
O‘tgan yillar ichida mamlakatda iqtisodiyotning strategik ahamiyatga ega bo‘lgan
tarmoqlarini shakllantirishga qapatilgan samarali iqtisodiy islohotlar amalga oshirildi,
barqaror iqtisodiy o‘sishga, valyuta mablag‘larining doimiy tushumi manbalari va
yetarli darajada valyuta zaxiralarini shakllantirish orqali milliy valyutaning harid
quvvatini chetdan olinadigan qarz mablag‘larisiz saqlab turishga zamin yaratildi.
Joriy yilda Markaziy bank pul-kredit siyosatining bilvosita dastaklaridan
foydalanishni yanada kengaytirish bilan bir qatorda, o‘zgaruvchan foiz stavkalarini
tezkor boshqarishni davom ettirildi. 2010 yil
1 yanvar holatiga O‘zbekiston
Respublikasi tijorat banklari tomonidan jami 293 ta milliy valyutadagi va 118 ta xorijiy
valyutadagi omonat turlari aholi, korxona va tashkilotlarga taqdim etilmokda.
O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotida hozirgi vaqtda amalga oshirilayotgan
tarkibiy o‘zgarishlar eng avvalo bank tizimi bilan bevosita bog‘liq bo‘lib kelmoqda.
Shuning uchun ham bank kreditlaridan samarali foydalanish, ularning eng qulay
shakllaridan, jumladan, iste’mol va ipoteka kreditidan foydalanish ham muhim
masalalardan biri bo‘lib qolmoqda.
Hozirgi kunda Respublikamiz aholisi uchun iste’mol va ipoteka kreditining turli xil
variantlari joriy etilgan bo‘lib, Respublika tijorat banklari tomonidan aholining ushbu
kreditlarga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirishga alohida e’tibor qaratilgan. Chunki, iste’mol
kreditlarining berilishi aholi uchun Respublikada ishlab chiqarilgan iste’mol tovarlarini
sotib olish uchun keng imkoniyatlar yaratib bersa, ipoteka kreditlari yosh oilalar va
boshqa toifadagi aholining uy-joy bilan ta’minlanishi darajasini oshiradi.
2010 yil 1 yanvar holatiga O‘zbekiston banklari Assotsiatsiyasiga a’zo 19 ta tijorat
banki tomonidan 40 dan ortiq turdagi iste’mol krediti joriy qilingan bo‘lib, ular 6 oydan
3 yilgacha bo‘lgan muddatga beriladi. 2009 yilning oktyabr-noyabr oylari davomida 11
ta yangi turdagi iste’mol kreditlari muomalaga chiqarildi. Bundan tashqari ba’zi banklar
tomonidan amaldagi iste’mol kreditlarining shartlari va talablariga biroz o‘zgarishlar
kiritildi.
Hozirda 20 ta tijorat banklari tomonidan 37 ta turdagi ipoteka krediti joriy qilingan
bo‘lib, ular 3 yildan 15 yilgacha bo‘lgan muddatga beriladi. Ipoteka krediti uy-joy sotib
olish, qurish va ilgari sotib olingan uy-joylarni ta’mirlash uchun ajratiladi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 12 iyuldagi 670-sonli
«Banklarning kapitallashuvini yanada oshirish va iqtisodiyotni modernizatsiyalashdagi
investitsiya
jarayonlarida
ularning
ishtirokini
faollashtirish
chora-tadbirlari
to‘g‘risida»gi va 2007 yil 7 noyabrdagi 726-sonli «Bank tizimini yanada rivojlantirish
va bo‘sh pul mablag‘larini bank aylanmasiga jalb etish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi
Qarorlariga muvofiq banklarning minimal ustav kapitallari miqdoriga o‘zgartirishlar
kiritildi. Ushbu qarorlarga muvofiq yangi tashkil etilayotgan tijorat banklarining
minimal ustav kapitali 2008 yilning 1 yanvaridan boshlab quyidagicha miqdorda
belgilab qo‘yildi:
- tijorat banklari uchun so‘m ekvivalentida 5 mln. yevro miqdorida;
- xususiy banklar uchun so‘m ekvivalentida 2,5 mln. yevro miqdorida.
Respublikamiz
bank
amaliyotida
kreditlash shakllaridan keng foydalanish
mijozlarning kreditlarga bo‘lgan ehtiyojlarini
to‘laroq qondirishga, banklarning kredit
operatsiyalari ko‘lamini kengaytirishga, kredit
riskini ma’lum darajada minimallashtirishga
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni,
fermerlikni
rivojlanti-rishni
moliyalashda
tijorat banklarining rolini kuchaytirish bo‘yicha
ishlarni davom ettirish zarur.
Do'stlaringiz bilan baham: 
