Parodont to’qimasini tuzilishi, funksiyasi. Parodont kasalliklarini tasnifi. Parodontologiya to’g’risida umumiy tushuncha, terminologiya

Parodont kasalliklarining tarqalish darajasi, tasnifi
. 
Maxsus adabiyotlarda, ilmiy asslangan dalillarga ko’ra 20 yoshdan 30 
yoshgacha bo’lgan odamlarda 80—90 %gacha gingivit kasalligi borligi 
to’g’risida ma’lumotlar bor. 20 yoshdan keyin esa (60—70) parodontit, 40 
yoshdan keyin — parodontoz va boshqa kasalliklar bo’lishi kayd etiladi. 
Parodont kasalliklari, xususan parodontit oshqozon-ichak kasalllklarida ayniqsa 
ko’p uchraydi (T. X. Safarov, 1986), boshqa ichki a’zo va tizim xastaliklarida 
xam 
SOG
’
LOM 
odamlarga nisbatan parodont kasalligi ko’proq uchraydi (100 
gacha). 
Demak, stomatologik kasalliklarni orasida eng ko’p tarqalgan kariyes 
kasalligidan keyin ikkinchi o’rinda parodont kasalliklari turadi. 
 
 
Tasnifi — klassifikasiya 
Parodont kasalliklarini ma’lum klassifikasiyalarga bo’lish masalasi hamma vaqt 
dolzarb muammo bo’lib kelgan. Buning natijasi bo’lib, juda ko’p tasniflar 
taklif etilgan. Xozir barcha SNG davlatlarida dunyo stomatologlari 
qo’llaydigan parodont kasalliklari tasnifiga kup jixatdan mos keladigan tasnif, 
XVI butun ittifoq (oldingi SSSR) stomatologlari plenumida (Yerevan shahri) 
1983 yilda qabul qilingan tasnifdir. Bizning kafedramizda ham quyida 
keltirilgan shu tasnif qo’llaniladi. 
Parodont kasalliklari (morbus parodontalis) 
I. Gingivit (gingivitis) — mahalliy va umumiy noxush ta’sirotlar oqibatida kelib 
chiqadigan va tish milk boylami butunligi buzilmasdan kechadigan milk 
yallig’lanishi. 
Shakli: yuzaki — kataral (catarhf.lis), yarali (Icerosa), gipertrofik 
(hypertrophica) 
Og’irligi: yengil (lyevis), o’rta (media), og’ir (gravis). 
Kechishi: o’tkir (Acuta), surunkali (chronica), qaytalanuvchi (yexacerbata). 
Tarqalganligi: mahalliy (localis), tarqalgan ( generalisata) 
P. Parodontit (parodontitis)—Parodont to’qimasini va jag’lar alveola o’simtasi 
suyagi tuzilishini buzib boradigan (destruksiya) parodont to’qimasining 
YALLIG
’
LANISHI
. 

---

Og’irligi yengil (lyevis), o’rta (media) og’ir (gravis). 
Kechishi: o’tkir (Acuta). surunkali (chronica), qaytalanuvchi (exa-erbata), 
absess (abscessus), turg’unlashuvi (remissiya, remissio). 
Tarqalganligi: mahaliy (loct.lis), tarqalgan (genercilisata). 
III 
Parodontoz (paradontosis)—parodontning distrofik zararlanishn 
(kasalligi). 
Og’irligi: yengil (levis), o’rta (media), og’ir (gravis). 
kechishi: surunkali (chronica), turg’un (remissiya, remissio). 
Tarqalganligi: tarqalgan (gereralisata). 
IV 
Parodont to’qimasining so’rilishi (lizis) bilan kechadigan idiopatik 
kasalliklar (parodontoliz — paradontolysis) —Papiyon-Lefevra sindromi, 
neytropeniya, gammaglobulinemiya, kompensasiyalanmagan qandli diabet va 
boshqalar). 
V. Parodontoma (parodontoma)—o’smalar va o’smasimon kasalliklar (epulis, 
fibromatoz va boshqalar). 
4