P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

Masalan, Chernobildagi AES avariyasi 2,8 mln.gektardan ziyod
maydondagi tuproqlami radioaktiv moddalar bilan ifloslanishiga
olib keldi. B unday iflo sla n ish n in g ekolojgik xavfli tom on i
shundaki, radioaktiv moddalarning parchalanishi uchun o'nlab
yillar zarur bo'ladi.
T uproqlarning ifloslanish i, buzilib yem irilishi va ishdan
chiqishida harbiy sohaning hissasi juda kattadir. Harbiy qurol-
y a ro g 'la rn i ish la b ch iq arish d a, sin a sh , q o 'lla s h , baza va
paligonlardan foydalanish jarayorilarida tuproqqa katta zarar
I
153 
|
A.

---

yetkaziladi. Hozirgi paytda dunyo m iqyosida tuproq , suv va
havoni ifloslanishining o'rtacha 40% i harbiy soha hisobiga
t o ‘g ‘ri k elm oq d a. Bu soha atrof-m u h itn i ifloslan tirib gin a
qolmay, balki juda katta miqdordagi ishlab chiqarish kuchlari
va m ablag‘larning behuda sarflanishiga olib keladi. Vaholanki,
agar harbiy maqsadlarga sarflanayotgan kuch va m ablag‘ning
bir qismini sarflash orqali ekologiya va tinchlik borasidagi juda
k o ‘plab muammolarni hal etish mumkin.
T uproqlarning iflo slo v ch i yana bir m anba chorvachilik
hisoblanadi. Bu tarmoqning atrof-muhitni ifloslashdagi o ‘rnini
quyidagi q iyoslash orqali to ‘laroq tasavvur qilish mumkin.
0 ‘rtacha 35 ming yirik qoramollar boqiladigan chorvachilik
kom plekslarining atrof-m uhitga ta ’siri aholisi 4 0 0 -5 0 0 ming
bo'lgan sanoat markazining atrof-muhitga ta’siri bilan tengdir.
Chorvachilik chiqindilari (go‘ng, suyuq chiqindilar, oqava suv)
tuproq va atrof-muhit uchun zararli b o ‘lgan azot, fosfor, kaliy,
oltingugurt va boshqa birikmalarga b oy b o'lad i. Bularning