P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

b io lo g ik xu susiyatlarin i yom on lash tirad i. M asalan , ozu q a
ekinlariga m e’yoridan ortiqcha n o to ‘g ‘ri solingan fosforli o ‘g ‘it
pichanda fosfor miqdorini 3-8 martachaga, azotli o ‘g ‘it esa nitrat
miqdorining 2 -10 martagacha k o ‘payib ketishiga olib keladi. Bu
esa ozuqaning sifati buzilishiga, hayvonlarning mahsuldorligi
pasayib ketishiga, hatto zaharlanishiga sabab b o ‘ladi. A zot
o ‘g‘itlar n oto‘g ri qo'llanilgan tuproqlarda yetishtirilgan o'simlik
m ah su lotla ri (b od rin g, karam , sab zi, k o ‘k atlar)d a zararli
nitratlarning miqdori REC H M dan bir necha barobar yuqori
b o ‘lib, insonda gipoksiya (kislorod tanqisligi) va nitrozominlar
bilan zaharlanish kabi o g ‘ir kasalliklarni keltirib chiqaradi.
Agrar ishlab chiqarishda keng q o ‘llaniladigan kim yoviy
vositalardan katta bir guruhi pestitsidlardir. D ehqonchilik va
chorvachilikda kasalliklar, zararkunandalar va begona o'tlarga
qarshi, d efoliatsiya (bargni t o ‘kish), d esikatsiya (quritish),
b iostim u lyatsiya kabi m aqsadlarda fo y d a la n iia d ig a n turli
kim yoviy m oddalarni pestitsidlar d eyiladi. P estitsid larn ing
hozirgi paytda bir nee!-a yuzlab xillari mavjud va ularning
ko'pchiligi tirik organizmlar, jumladan, insonga nisbatan zaharli,
m u tagen , k anserogen va teratogen x u su siyatlarga egadir.
Pestitsidlarni q o ‘llash tufayli tuproqlar ularning qoldiqlari bilan
ifloslanadilar. Ifloslangan tuproqlarda yetishtirilgan m ahsulot
va ozu q a la rd a n j u d a o z  m iq d ord a b o ‘lsa ham p estitsid
qoldiqlarining bo‘lishi inson va hayvonlar sog‘lig‘iga katta zarar
yetkazadi.

---

P estitsid la rn in g gcrb itsid lar (b eg o n a o ‘tIarga qarshi);