Oziq-ovqat texnologiyalari

Rodan soni deb ma’lum sharoitda 100 g yоg’ga yodga ekvivalent miqdorda ifodalangan rodan miqdoriga aytiladi.
Demak, olein kislotasining rodan soni yod soniga teng (89,6), linol kislotasi uchun yod sonining yarmi (90 atrofida), linolen kislotasi uchun yod sonining uchdan bir qism (181 atrofida) bo’lishi kerak. Biroq tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, standart sharoitda aniqlangan olein kilotasining rodan soni -89,3; linol kislota uchun -96,7; linolen kislota uchun -167,1. Bu esa rodannig olein kislotaga birikish koffitsienti -0,99; linol kislotaga -1,07; linolen kislotaga -1,83 ekanligini ko’rsatadi. Rodanning linol va linolen kislotalarga to’liq birikmasligining sababi, o’lchami katta va tuzilishi murakkab bo’lgan NCS guruhlarining yaqin turgan qo’shbog’larga boshqa rodan molekulalarini birikishiga halaqit beradi, deb tushintiriladi. Bunda NCS guruhining elektron-aktseptor xususiyati boshqa qo’shbog’larni inaktivatsiyalagani uchun ular rodan bilan to’yinmaydilar. Qo’shbog’ga birikkan NCS guruhdan uzoqroqda turgan qo’shbog’lar bunday fazoviy qarshilikga uchramagani uchun rodan bilan ancha to’liq to’yinadilar. Shu nuqtai nazardan, qaraganda agar linolen kislotaning o’rtadagi (12-13) qo’shbog’iga rodan biriksa, ikkala chetdagi (9-10 va15-16) qo’shbog’larga birikmaydi. Agar bir chetdan (9-10 yoki 15-16) biriksa, o’rtadagi qo’shbog’ga (12-13) birikmasligi mumkin, deb hisoblanadi.


Mavzuga oid mustaqil ish topshiriqlari:
1.Yоg’ kislotalarining karboksil guruhi ishtirokida boradigan reaktsiyalari.
2.Yоg’ kislotalar izomerizatsiyasi.


Nazorat savollari:
1. Yоg’ kislotalar karboksil guruhi reaktsiyalari.
2. Yоg’ kislotalarning murakkab efirlar hosil qilishi.
3. Yоg’ kislotalarning tuzlar hosil qilishi.
4. Yоg’ kislotalar tuzlarining xossalari.
5. Yоg’ kislotalarning og’ir metall tuzlari.
6. Yоg’ kislotalarning nordon tuzlari.
7. Eterifikatsiya reaktsiyasi.
8. Yоg’ kislotalar uglevodorod radikallari reaktsiyalari.
9. To’yinmagan yоg’ kislotalarning galogenlar bilan reaktsiyasi.
10. Ko’p to’yinmagan yоg’ kislotalarning to’yinish reaktsiyasi qonuniyatlari.