O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

bosqich. Boshlang‘ich va yakunlovchi mashqlarni o‘rganish va ulardan foydalanish (7-jadval)

Mashqlar mohiyati	Metodik ko‘rsatmalar
“Tovondan barmoq uchiga” qarab itarilib yurish	a) qulochni keng yozib
b) oldinga va orqaga qo‘l silkitib	c) qo‘lni oldinga va orqaga aylantirib
Tovonga suyanib turish	Qo‘llar tik
Aynan shu, lekin sakrab	Qattiq itarilish
Bir oyoqdan boshqasiga sakrab harakatlanish	Aynan shu. Sakrashda bo‘shashish
Qo‘llarni faol harakatlantirib, boldir va tovon suyagi bo‘g‘inlari harakati hisobiga sakrash	Qo‘l va oyoqlar harakatlari moslashuvchanligiga e’tibor qaratish
Yerga qarab yotish. Sherikning qarshiligi bilan tizza bo‘g‘inlarida oyoqlarni bukish	Qarshilik ko‘rsatish passiv
Aynan shu, faqat oyoq harakatlari qarshiliksiz	Erkin holatda
Juft bo‘lib, biri-birini yelkasidan ushlagan holda bir oyoqda turib, sherigining qarshiligida ikkinchisini bukadi	Qarshilik passiv

Bir oyoqda sakrab oldinga harakatlanish	Sakrashdan so‘ng oyoq bo‘shashgan. Qo‘l silkitish faol
Sonlar va tizzalarni yuqori ko‘tarib sakrash seriyalari	Aynan shu
Qo‘llarni silkitib, tos-son va boldir- tovon suyagi bo‘g‘inlari harakati hisobiga tik oyoqda sakrash	Itarilishdan oldin mushak kuchini jamlash

2. 
   bosqich. Ikki oyoqda sakrashga o‘rgatish(8-jadval)
   

   Mashqlar mohiyati	Metodik ko‘rsatmalar
   “Tovondan barmoq uchiga” qarab itarilib yurish	a) qulochni keng yozib
   b) oldinga va orqaga qo‘l silkitib	c) qo‘lni oldinga va orqaga aylantirib
   Tovonga suyanib turish	Qo‘llar tik
   Aynan shu, lekin sakrab	Qattiq itarilish
   Bir oyoqdan boshqasiga sakrab harakatlanish	Aynan shu. Sakrashda bo‘shashish
   Qo‘llarni faol harakatlantirib, boldir va tovon suyagi bo‘g‘inlari harakati hisobiga sakrash	Qo‘l va oyoqlar harakatlari mosla- shuvchanligiga e’tibor qaratish
   Yerga qarab yotish. Sherikning qarshiligi bilan tizza bo‘g‘inlarida oyoqlarni bukish	Qarshilik ko‘rsatish passiv
   Aynan shu, faqat oyoq harakatlari qarshiliksiz	Erkin holatda

3. 
   bosqich. Bir oyoqda sakrashni o‘rganish (9-jadval)
   

Mashqlar mohiyati	Metodik ko‘rsatmalar
“Tovondan barmoq uchiga” qarab itarilib yurish	a) qulochni keng yozib
b) oldinga va orqaga qo‘l silkitib	c) qo‘lni oldinga va orqaga aylantirib
Tovonga suyanib turish	Qo‘llar tik
Aynan shu, lekin sakrab	Qattiq itarilish
Bir oyoqdan boshqasiga sakrab harakatlanish	Aynan shu. Sakrashda bo‘shashish
Qo‘llarni faol harakatlantirib, boldir va tovon suyagi bo‘g‘inlari harakati hisobiga sakrash	Qo‘l va oyoqlar harakatlari mosla- shuvchanligiga e’tibor qaratish

Ikki oyoqda itarilishli sakrashni bajarishda ko‘p uchraydigan xatolar:

1. 
   Sakrashdan oldin bir oyoqni tayanchdan oldinga qo‘yib “qadam tashlash”.
   
2. 
   Qo‘llarning tor va nofaol yozilishi.
   
3. 
   Sakrash jarayonida oyoq kaftlaridan aniq joyi mavjud emasligi.
   
4. 
   Tayanch bilan uzoq ta’sirlanish (ballistik harakatlar “oltin qoida”sining buzilishi).
   
5. 
   Sakrash trayektoriyasi yoki ravon, yoki vertikal. Sakrashda harakatlar “siqiqligi” (31-rasm)
   

	Tayanch modeli.
Ikki oyoqda itarilib yugurib sakrash.

Sakrash: ikki qattiq tovonda chapga sakrash; uzun va yuqori; tik qo‘llar bilan keng quloch yozish; tana orqaga burilgan.

Itarilish: kuchli; tez; -ikki tovondan bir vaqtda.

Sakrash: oldinga intilib; “bukilgan” holatda; itarilishdan “og‘ish”.

Bir oyoqda itarilib sakrashda ko‘p uchraydigan xatolar:

1. 
   Juda uzoq yoki qisqa sakrash masofasi.
   
2. 
   Oyoq va qo‘llarning yetarlicha nofaol yozilishi.
   
3. 
   Tayanch bilan yumshoq munosabat.
   
4. 
   Bir yoki ikki oyoqda sakrashga ikkilanish.
   

8. Pastdan to‘p uzatishga o‘rgatish metodikasi

Yosh voleybolchilar tik turish va turish holatlarida harakatlanish ko‘nikmalarini egallagach, pastdan to‘p uzatish texnikasiga o‘rgatish kerak – ular harakatlar elementlari tarkibi sifatida tuzilmaga kiritilgan. Avvaliga to‘pni ushlab turib platformada aks ettirishga o‘rgatish zarur (buning uchun to‘p ostida pastki turish holatida tez harakatlanishi lozim). Keyinchalik esa o‘yinchilarni maqsadga yo‘naltirib, to‘p qaytarishga o‘rgatish kerak. O‘yinchilarga to‘p ostiga joylashishga ulgurmagan hollardagina ushbu uslubni o‘rgatish zarur. Agar bu uslub muddatdan oldin o‘rgatilsa, o‘yinchilar to‘p ostida qulay turish o‘rniga undan keng foydalana boshlashadi. Bular yosh o‘yinchilar harakatini cheklaydi. Ular harakatlanganda va tashqi tomondan polga “mixlanib” qoladi. Eng oxirida harakatda to‘p uzatish (masalan, maydonchadan chiqib ketayotgan to‘pni qaytarish maqsadida boshni harakatlantirish)

o‘rgatiladi.
Pastdan uzatish ko‘nikmasini barqarorlashtirish bosqichiga qadar to‘pni urish (bu mashq hech qanday foyda bermaydi) va tepasidan ko‘plab to‘plarni o‘tkazishda mashqlarni qo‘llash zararli ekanligini unutmaslik kerak. Bu to‘pni qo‘l bilan urishga o‘rgatadi va turish holatini “buzadi”. Pastdan to‘p uzatilganda uni pastki turish holatida bajarish muhim bo‘lib, to‘p tomon tez va o‘z vaqtida intilish zarur, bolalarni aynan shunga o‘rgatish lozim. Standart sharoitlarda to‘pni pastdan uzatish texnikasiga asosiy talablar 32-rasmdagi tayanch modelida keltirilgan.