Өзбекстан Республикасы

 

---

11 
2-lekciya.
II. TIL BILIMINIŃ JÁMIYETLIK ILIMLER MENEN BAYLANÍSÍ 
Til bilimi hám filosofiya 
Jobası: 
1. Til biliminiń jámiyetlik ilimler menen baylanısı
2. Til bilimi hám filosofiya 
A. Obyektke substancional qatnas jasaw hám til bilimi 
B. Dialektikalıq kategoriyalar hám til bilimi 
V. Grammatikalıq máni hám grammatikalıq forma
 
1. Til biliminiń jámiyetlik ilimler menen baylanısı 
Bizdi qorshap turǵan álem sistemalıq qásiyetke iye bolǵanınday, álemniń bir 
ajıralmas bólegi bolǵan insaniyat álemi de sistema esaplanadı. Eń áweli, insaniyat 
álemi insanlar hám olardıń óz ara qatnasınan quraladı. Demek, insaniyattı quraǵan 
insan ózi bólek jasay almaydı. Insan basqa insanlar menen qarım-qatnasta jasaydı. 
Áne usı qatnas jámiyetlik, yaǵnıy insanlar qarım-katnasınan quralǵan belgili bir 
jámiyetke tán qatnaslar esaplanadı. 
Sociallıq, ekonomikalıq, siyasiy, huqıqıy qatnaslardı úyreniwshi ilimler 
jámiyetlik ilimler esaplanadı. Belgili bir jámiyetke tán individlerdiń ózine tán 
ruwxıyatı, kórkem-estetikalıq álemi, tillik qásiyeti sıyaqlı tárepleri bar bolıp, bul 
tárepler gumanitar ilimlerdiń izertlew obyekti sanaladı. 
Jámiyetlik ilimler menen gumanitar ilimler ortasında úlken tosıq, shegara joq. 
Bir ilimniń ózi hám jámiyetlik, hám gumanitar ilimlerge baylanıslı bolıwı múmkin. 
Máselen, til bilimi tildiń qatnas quralı sıpatındaǵı wazıypasın, jámiyetlik tiykarın 
ashıw menen jámiyetlilik qásiyetine iye bolsa, belgili bir individ sóylewiniń ózine 
tán qásiyetlerin úyreniw menen gumanitarlıq payda etedi. Sonday-aq, psixologiya 
da individual jeke adamlar psixologiyasın úyreniw menen birgelikte jámiyetke tán 
ulıwma psixologiyanı da úyrenedi (etnopsixologiya). Bul bolsa jámiyetlik ilimler 
menen gumanitar ilimler ortasında óz ara tıǵız baylanıs bar ekenligin, olardı bir-
birinen ajıratıwǵa bolmaytuǵının kórsetedi. Sol sebepli hár eki taraw birlestirilip, 
social-gumanitar ilimler dep júritiledi. 
Jámiyetlik ilimler quramına filosofiya, logika, ekonomikalıq teoriya, 
pedagogika, psixologiya, tariyx, ádebiyat sıyaqlı bir qansha ilimler kiredi.