Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім беру уәзірлігі

БЦП-ның ауыр дәрежесінде
бала жүру дағдыларын меңгер-
мейді, өзіне-өзі қызмет көрсете алмайды. 
БЦП-ның орташа дәрежесінде
бала жүре алады, бірақ өзіне сенімсіз 
болады, арнаулы аспатар арқылы жүретіндері де бар. Ал 
БЦП-ның жеңіл 
дәрежесінде
балалар өз бетінше ғимараттың ішінде, көшеде, транспортта 
сенімді жүреді. 
БЦП жағдайында баланың психикалық дамуындағы ауытқушылық та-
нымдық қызметінің, ерік-жігерінің, тұтас жеке басының қалыптасуы бұзы-
луына әкеледі. Церебралдық параличке ұшыраған балалардың интеллектуал-
дық жағдайы әртүрлі болады: біреулерінің интеллекті қалыпты жағдайда, 
екіншілерінде психикалық дамуы тежелген, үшінші біреулерінде – олиго-
френия.
 
Соңғы жылдарда жаппай жалпы орта білім беретін мектептерге қимыл-
әрекеті бұзылған балалар көптеп келуде. Церебралдық параличке ұшыраған 
балалармен оқу процесін тиімді ұйымдастыру үшін оқытушы олардың психо-
логиялық және дене жағынан ерекшеліктерін, оқу материалдарын меңгеруге 
кедергі болатын жағдайларды, ауруының сипатын білуі керек. Оқу жылы бас-
талмастан алдын мұндай балалардың ата-аналарымен олардың қызығуы, 
бейімділігі, қабілеті, жақсы көретін ойындары туралы әңгімелесіп алуы керек. 
Олардың жағымды және жағымсыз іс-әрекеттері туралы да мәліметтерді 
топтауы керек. Мұндай балалармен оқитын сыныптағы дені сау балалармен 
алдын-ала түсінік жұмыстарын жүргізіп, олардың әрдайым достық көмек 
көрсетуін ұқтыру керек. 
Церебралдық параличке ұшыраған балалардың оқуын ұйымдастырудың 
өзіндік ерекшеліктері бар. Бұл балаларды, ең алдымен, партадан өзі тұрып-
отыра алатындай етіп отырғызу керек. Оқу құралдарын пайдалануға, сабақта 

---

201 
жазба жұмыстарды немесе ауызша тапсырмаларды орындауына қолайлы 
жағдай туғызу керек.
Церебралдық параличке ұшыраған балалар мектепте оқуымен бірге поли-
клиникада арнаулы сауықтыру-қалпына келтіру шараларын алады, арнаулы 
ауруханаларда емделеді.