O`zbekstan Respublikası Joqarı ha`m orta arnawlı bilimlendiriw ministrligi

Мулкчилик шакллари

Хусусий мулк –

айрим кишилар ва гуруҳларга тегишли бўлган ҳамда даромад топишга қаратилган мулк

Давлат мулки -

неъматларнинг давлат томонидан ўз вазифалари бажариши учун ўзлаштирилиши

Жамоа мулки -

неъматларнинг муайян мақсад йўлида айрим жамоаларга бирлашган кишилар томонидан биргаликда ўзлаштирилиши




Корпоратив хусусий мулк - неъматларнинг маълум мақсад йўлида ўзаро бирлашган мулкдорлар мулкига асосланган корхоналар ташкил этиш орқали ўзлаштирилиши

Якка тартибдаги хусусий мулк – неъматларнинг алоҳида олинган мулкдор томонидан ўзлаштирилиши

Аралаш мулк –
турли мулк шакллари синтезидан ташкил топиб, неъматларнинг шунга мувофиқ тарзда ўзлаштирилиши


3-чизма. Мулкчилик шаклларининг таснифланиши.
Мулкчилик турли шаклларининг мавжуд бўлиши ва уларнинг иқтисодий мезони, аввало, ишлаб чиқарувчи кучларнинг ривожланиши ва ишлаб чиқаришнинг умумлашуви даражаси билан боғлиқ. Шу билан бирга мулкчилик шакллари ишлаб чиқарувчи кучларнинг ҳолати, ижтимоий меҳнат тақсимоти ва ташкилий-иқтисодий муносабатларининг етуклик даражаси билан мос келиши зарур.
5-tema. Tovar ha’m pul qatnasiqlarinin’ qa’liplesiwi
Ja'miyettin' rawajlaniw tariyxinda o'ndiristi sho'lkemlestiriw to'mendegishe eki formada a'melge asirilip kelingen. Olar' natural ha'm tovar xojalig'i.
Naturalliq o'ndiris ekonomikani payda etiwdin' en' a'piwayi formasi bolip, ol bazar ekonomikasina shekem o'ndiristi sho'lkemlestiriwdin' tiykarg'i formasi esaplang'an. Bul o'ndiris adamlardin' da'slepki o'ndirislik xizmetlerinen baslang'an. Naturalliq xojaliqta islep shig'arilg'an o'nimler o'ndiriwshinin' jeke mu'ta'jligin qanaatlandiriwg'a bag'darlanadi. Bul xojaliqtin' tiykarg'i belgisi o'zin-o'zi ta'miyinlew, basqalar menen ju'da' az baylanista boliwdan ibarat. Naturalliq o'ndiriste o'ndirilgen o'nimler satilmaydi. Olar tek o'ndiriwshinin' o'zi ushin turmisliq quralg'a aylanadi. Bul xojaliq ekonomikaliq o'siwdi ta'miyinley almaydi. Sonliqtanda onin' ornina tovar o'ndirisi kelip shiqti.
Tovar o'ndirisi - bul bazarda satiw ushin, almasiw ushin o'nim islep shig'aratug'in xojaliq. Bunda o'nimler bazar ushin jetistiriledi. Tovar o'ndirisinin' xarakterli belgisi ja'miyetlik mu'ta'jliklerdi qanaatlandiriw esaplanadi. Tovar o'ndirisi tosinnan payda bolmadi, ol ja'miyettin' rawajlaniwinda ob'ektiv sebeplerge baylanisli kelip shiqti. Bul sebepler ja'miyetlik miynet bo'liniwshi-liginin' teren'lesiwi, o'ndiriwshilerdin' bir - birinen bo'lekleniwshiligi ha'm jeke menshiktin payda boliwinan ibarat.
Tovar o'ndirisinin' ju'zege keliwi menen da'slepki bazarlarda payda boldi. Na'tiyjede o'ndiriwshiler menen tutiniwshilar ortasindag'i ekonomikaliq qatnasiqlar bazar arqali a'melge asirila basladi. Ja'miyettin' rawajlaniw-mulikshiliktin' ha'r tu'rli formalarin qa'liplestirdi. Usig'an baylanisli tovar o'ndirisi de bir neshshe formalarda ha'reket etedi. Olar'

1.