O`zbekstan Respublikası Joqarı ha`m orta arnawlı bilimlendiriw ministrligi

Qunnin' (almasiwdin') tosinnanliq basqishi.

Almasiwdin' toliq yamasa ken'eytirilgen formasi.

Almasiwdin' uliwmaliq formasi.

Almasiwdin' aqshalay formasi.

Aqsha tovar o'ndirisinin' ha'm almasiwdin' qarama - qarsiliqlarinin' rawaj-laniwi na'tiyjesinde payda bolg'an. Da'slepki waqitlari qag'az aqshalar metalliq tiykarg'a iye bolg'an. Sonin' ala bul protsess ha'r qiyli sebeplerge baylanisli toqtatildi. Aqshanin' toliq ma'nisi onin' xizmetlerinen ko'rinedi.
Aqsha to'mendegi xizmetlerdi atqaradi'

1. 
   Qun o'lshem birligi. 2. Aylanis qurali. 3. Toplaw qurali.
   

Ayirim jag'daylarda u'shinshi xizmeti to'lem qurali, du'n'ya ju'zilik aqsha dep te ju'rgiziledi.
Aqsha tovar bolg'anliqtan ja'miyet ushin paydali qa'siyetke iye. Aqsha o'z qunina, anig'irag'i qa'dirine iye. Bul onin' qansha tovar ha'm xizmet satip aliw mu'mkinshiligin an'latadi. Ekonomikaliq baylanislar ma'mleketler araliq ko'lemde aqshani ekonomikaliq qatnasiqlar quralina aylandiradi ha'm valyuta qatnasiqlarin payda etedi. Valyuta - bul ma'mlekettin' aqsha birligi ha'm onin' tipleri.
Aqshanin' aqshag'a satiliw bahasi valyuta kursi dep ataladi. Valyuta kursin ha'r bir valyutanin' qa'diri belgileydi. Xaliq araliq ko'lemde o'zinin' qa'diri boyinsha valyutalar ekige bo'linedi: konverttirlengen ha'm konverttiril-lenbegen.

1993. 
      - jili 1- iyul'de O'zbekstanda milliy valyuta (Sum) aylanisqa engizildi.
      

Reformalardin' ekinshi basqishinda milliy valyutanin' qa'dirin ko'teriw boyinsha bir qatar ilajlar a'melge asirilip atir. Aqsha aylanisindag'i turaqsizliq qun nizami arqali tu'sindiriledi.
Qun nizami - tovar o'ndirisi jag'dayinda tovar o'ndiriwshiler ortasindag'i baylanislardi, ja'miyetlik miynetti bo'listiriwdi ta'rtipke saliwshi ob'ektiv nizam. Bul nizamg'a muwapiq tovar o'ndiriw ha'm almasiw, olardin' quni tiykarinda a'meleg asiriladi. Qunnin' mug'dari ja'miyetlik za'ru'rli miynet penen o'lshenedi. Bul nizam tovar o'ndirisinin' tiykarg'i nizam bolip, to'mendegi a'hmiyetli u'sh waziypani orinlaydi'