«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

4. Neftli jinslarning suvga to’yinganligini ular tarkibidagi xloridlarni 
aniqlab baholash metodi.
Mazkur metod tadqiq qilinayotgan qatlamdagi bog’langan 
suvdagi xloridlarning miqdorini foizda aniqlashga va uni boshqa qatlamlardan 
olingan kerndagi suvining tarkibidagi xloridlar miqdori bilan solishtirishga 
asoslangan.
Bunday metod bilan aniqlangan kerndagi bog’langan suv yuqorida qayd etilgan 
metodlar bilan qatlamda aniqlangan bog’langan suvning asl miqdoridan ancha farq 
qiladi.
Tog’ jinslarini neftga to’yinganlik masalasini hal etishda jinslardagi bog’langan 
suv miqdorini geofizik metodlar yordamida aniqlash muhim ahamiyatga ega. 
Geofizik ma’lumotlarni maqsadga muvofiq ishlatish uchun tadqiqotlar majmuasini 
bajarish lozim. Buning uchun geofizik metodlar bilan aniqlangan neft-gazga 
to’yinganlik to’g’risidagi ma’lumotlarni neft asosli eritmalar ishlatib qazilgan 
maxsus quduqlardan olingan ma’lumotlar bilan taqqoslash zarur. 
Neftga to’yinganlik koeffisientini geofizik ma’lumotlar asosida baholash 
imkoniyati solishtirma qarshilikning jinslarning neftga to’yinganligi bilan 
bog’liqligiga asoslangan. Bunday bog’liqlikning mohiyati shundaki, boshqa teng 
sharoitlarda qatlamning neftga to’yinganligining ortishi bilan birga uning solishtirma 
qarshiligi ham o’sib boradi. 
Qatlamning neftga to’yinganligini geofizik ma’lumotlarga asoslanib aniqlashda 
yuzaga keladigan xatoliklarni inobatga olish kerak. Bunday xatoliklar qatlamga 
burg’ilash eritmasining zardobi shimilishi natijasida sodir bo’ladi. Natijada, 
kesimdagi mahsuldor qatlamlarning neftga to’yinganligini aniqlash qiyin kechib, 
zaxiralarni baholashda xatoliklarga yo’l qo’yiladi. Ayniqsa quduq atrofi zonasidagi 
gillar ko’pchiganda neftga to’yinish miqdori keskin ortadi. 

---

175 
Odatda qum va qumtoshlarda bog’langan suv karbonatli jinslardagiga nisbatan 
ko’p bo’ladi. O’tkazuvchanligi kam mayda zarrali qumtoshlarda bog’langan suvning 
miqdori doimo yuqori bo’lishi kuzatiladi. 
AQShdagi ko’pgina neftli rayonlarda neftga to’yinganlik koeffisientini faqat 
bog’langan suv miqdoriga qarab emas, balki kolonkali burg’ilash paytida maxsus 
olingan kernning neftga to’yinganligini bevosita o’rganish orqali ham aniqlanadi. 
Turli yo’llar bilan olingan ma’lumotlar solishtirilib, kondagi neftning nobud bo’lish 
koeffisientining o’rtacha qiymati aniqlandi. 
Ayrim konlardan olingan ma’lumotlarga ko’ra, kolonkali dolotalarda kernni 
quduqdan chiqarish jarayonida uning tarkibida dastlab bo’lgan neft qariyb 30% ga 
yo’qolar ekan. Demak, kerndagi neftning dastlabki (asl) miqdori (V) quyidagicha 
aniqlanadi: 
0,7
А
В

, 
(7.15) 
bunda A 

kerndagi neftning tahlil natijasida aniqlangan miqdori. 
Neftga 
to’yinganlik 
koeffisienti 
qiymati 
aniqlanmagan 
bo’lsa, 
ma’lumotnomalarda qayd qilingan o’rtacha miqdordan (0,6-0,8) foydalaniladi.