«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

2. Kapillyar bosim metodining 
mohiyati quyidagicha. Eritib quritilgan tog’ 
jinsi namunasi vakuum ostida kerosin yoki suvga to’yintiriladi, so’ngra yarim 
o’tkazuvchan membranali tsilindrga joylashtiriladi. Agarda namuna suvga to’yingan 
bo’lsa, tsilindrga havo yoki kerosin haydaladi va bosim asta-sekin oshirib boriladi. 
7.17 rasm. Bog’langan suv miqdorining 
(k
s
) 
jins 
o’tkazuvshanligiga 
(k
o’
) 
nisbatan o’zgarishini turli jinslar va 
konlarda 
ifodalanishi 
(M.Masket 
bo’yisha) 1 anaguak tomball qumtoshlari; 2 
– dominguets qumtoshlari; konlar: 3 – Ist 
Teksas, 4 – Elk, 5 – Vesson (dolomitlar) 

---

174 
Kapillyar bosim tsilindrdagi bosimdan kam bo’lganda g’ovaklardan suyuqlik chiqib 
ketishi bois bosim doimo bir me’yorda ushlab turiladi.
Tajriba o’tkazish jarayonida har qaysi bosimda namunadan siqib chiqarilgan 
suvning miqdori tarozida tortib aniqlanadi. Olingan natijalar asosida kapillyar bosim 
va bog’langan suvga to’yinganlik orasidagi bog’liqlikni aks ettiruvchi egri chiziq 
chiziladi. Tajribadan aniqlangan suvga to’yinganlikning eng kam qiymati mazkur 
tog’ jinsi namunasi tarkibidagi bog’langan suvning miqdorini bildiradi. Kapillyar 
bosim metodining kamchiligi shuki, bunda tajriba uzoqqa cho’zilib, goho bir hafta 
davom etadi. 
3. Sentrifugalash metodi.
Mazkur metod A.F.Lebedev tomonidan ishlab 
chiqilib, tuproq hamda grunt suvlarining harakatini o’rganishda qo’llanilgan. Bu 
metodda tadqiq qilinayotgan tog’ jinsi namunasi eritib suyultiriladi, so’ngra quritiladi 
va vakuum ostida suvga to’yintiriladi, keyinroq suv tsentrifugalash asosida chiqarib 
yuboriladi.
Jins tarkibidagi suv nam namuna massasi bilan quruq holdagi namuna 
massasining oralig’idagi farq orqali aniqlanadi. Mazkur metodning afzalligi 
shundaki, bunda tsentrifugalash jarayoni tez va bir necha daqiqa davom etadi. Ammo 
bu va kapillyar bosim metodlarida qatlam sharoiti tiklanmaydi, binobarin bog’langan 
suvning miqdori taqribiy hisoblanadi.