«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

7.8 rasm. Neftning gazsizlanish jarayonidagi 
kirishish koeffisienti (

) miqdorini aniqlash 
diagrammasi 
7.9 
rasm. 
Qatlam 
neftining 
hajmiy koeffisienti (b) bilan 
to’yinish bosimi (R
t
) oralig’idagi 
bog’liqlik
(A.Yu.Namiot va b.). 1 
– Tuymaz (devon davri); 2 – 
Sokolov Tog’i (devon davri); 3 – 
Karaton (neokom yarusi) 
7.10 rasm. Bosim funktsiyasida b va N 
parametrlari qiymati

---

168 
Namunaolgichni quduqqa tushirgunga qadar favvora quvurlari ularga yopishib 
qolgan parafindan tozalanadi va shablonlanadi. Namunaolgich favvoralanayotgan 
quduqqa maxsus salnik orqali tushiriladi. Bunda birinchi 50-100 m chuqurlikgacha 
tezlik 0,5 m/s dan oshmasligi darkor. Namunaolgich quduqqa filtrning o’rta qismiga 
to’g’ri kelgan chuqurlikgacha tushuriladi va shu yerda 15-20 daqiqa davomida 
qoldiriladi. Bu vaqtda qatlamdan chiqib kelayotgan neft namunaolgichning ichki 
qismini yuvadi, shundan so’ng to’sqichlar berkitilib, namunaolgich yuqoriga tortib 
olinadi. 
Quyida namunaolgich to’g’risida ma’lumot keltiramiz. 
Namunolgich 

 
neft va 
gaz quduqlaridagi suyuqlik va gazlardan hamda ichimlik, mineral, sanoatda 
ishlatiladigan suvlardan, qaynoq bug’ va boshqalardan qazilgan namuna oladigan 
moslama. Qatlam sharoitida (qatlam bosimi va temperaturasi saqlangan holda) 
olingan namuna ishonchli hisoblanadi. Namunaolgichning chuqurlikdan (quduq 
ichida) va qatlamni sinash chog’ida quduq tubi zonasidan namuna oladigan turlaridan 
foydalaniladi. Birinchi turdagi namunaolgich quduqqa metall trossda lebyodka bilan 
tushiriladi (lebyodka 1500 m chuqurlikgacha qo’lda va 7000 m gacha mexanizm 
yordamida harakatlantiriladi). 
Chuqurlik 
namunaolgichi 
(7.11-rasm) 
2 
qismdan: qabul qiluvchi kamera va shu kameradagi 
klapanlarni 
ochib-yopib 
turadigan 
boshqaruv 
qurilmasidan tashkil topgan. Qovushqoqligi kam 
bo’lgan neft favvoralanayotganda quduqdan namuna 
ochiq kamerali chuqurlik namunaolgichida olinadi 
(7.12-rasm). Qovushqoqligi yuqori yoki tarkibidagi 
parafin jadal ajralayotgan, favvoralanmayotgan 
quduqlardan neft namunasi yopiq kamerali chuqurlik 
namunaolgichida olinadi (7.13-rasm). Quduqqa ochiq 
kamerali chuqurlik namunaolgichi tushirilganda 
uning klapanlari ochiq bo’ladi, suyuqlik uning ichiga 
qabul qiluvchi kameradan o’tadi. Belgilangan 
chuqurlikgacha etganda namunaolgichni quduqqa 
tushirish vaqtincha to’xtatiladi, shu paytda qabul 
qiluvchi kamera bo’shlig’i qatlam flyuidi bilan 
to’ladi, so’ngra klapanlar yopilib, namunani tashqi 
muhitdan ajratib qo’yadi. YOpiq kamerali 
chuqurlik namunaolgich kamerasi moy bilan 
to’ldirilib, quduq yopiq holatda tushiriladi, 
belgilangan chuqurlikda namunaolgich klapanlari 
navbatma-navbat ochilib-yopilib turadi, bosim 
ostida qatlam flyuidi kameraga kirib, moyni qabul 
qiluvchi kameradan balast kamerasiga siqib 
chiqariladi. CHuqurlik namunaolgichi (yopiq 
kamerali) qatlam bosimi 30 MPa gacha bo’lgan flyuidlardan namuna olishga