«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

7.22 rasm. Qatlam suvlari
a – suv; b – 
neft; v – gillar. Suvlar: 1 – grunt suvi 
(bosimsiz suv); 2 – neftli gorizontning
ustida joylashgan suv (ustki bosimli suv); 
3 – shekka chegara oldi zonasi suvi (ostki 
shekka bosimli suv); 4 – neftli gorizontga 
nisbatan pastda joylashgan suv (ostki 
bosimli suv); 5 – ostki suvlar; 6 – sbros 
bo’yisha Chuqurlikdan shiqadigan suv, 7 
– oraliq suv; 8 – ustki shekka suv; N – 
sath shuqurligi; h bosim 

---

182 
7.23-rasm. Neft-gaz konlaridagi er osti 
suvlarining 
yotish 
sharoitlari 
sxemasi
(M.A.Jdanov bo’yisha): I – neft; II – suv; III – 
gil qatchalari; 1 – pastki shekka suvlar; 2 – 
ostki suvlar; 3 – oraliq suvlar; 4 – yuqori 
shekka suvlar; 5 – yuqori suvlar; 6 – pastki 
suvlar; I.O. – ishlatish ob’ekti 
Neft olish jarayonida odatda neftlilik 
chegarasi siljib boradi. Neft konini oqilona 
ishlatish uchun neftlilik chegarasini bir 
me’yorda siljitish maqsadga muvofiq. 
Neftlilik chegarasi bir tekisda siljimagan 
taqdirda suvlanish tillari tarkib topadi va 
bunday holat suv bilan ushlanib qolgan, 
yakka-yakka 
tegilmagan 
neft 
qoldiqlarining hosil bo’lishiga olib keladi 
(7.25-rasm). Neftlilik chegarasining bir 
tekisda siljimasligi qatlamning geologik 
tuzilishini har xilligiga (ayniqsa uning o’tkazuvchanligi bo’yicha), qatlamdan 
suyuqlik chiqarib olish usuliga va sh.o’.larga bog’liq.
Qatlam osti suvlari mavjud bo’lganda (neftlilik chegarasi faqat qatlamning ustki 
qismidan o’tganda) qatlamni ochishda suv-neftli tutash yuza quduq bilan kesib 
o’tilmasligi (quduqning tubi shu tutash yuzaning yuqorisida bo’lishi) kerak. Agar 
quduq suv-neftli tutash yuzasini kesib o’tkunday bo’lsa, quduqning ishlashida suv 
chiqadigan konuslar tarkib topadi (7.26-rasm, a). Agar qatlamning tarkibida (ayniqsa 
uning ostki qismida) gilli qatchalar bo’lsa, suv chiqadigan konuslarni bartaraf etish 
uchun quduq tubi sementlanadi (7.26-rasm, b). Ba’zi paytlarda qatlamning tag 
qismida gilli qatchalar mavjud bo’lganda suvlanish konuslari mutlaqo paydo 
bo’lmaydi. 
Ishlatish ob’ekti chegarasida ma’lum darajadagi qalin suvli qatlam bo’lsa 
(interval suvlar) quduq tanasi tubidan og’zigacha sementlanadi, so’ngra 
mustahkamlash quvurlari birikmasi qatlamning 
neftli qismida teshiladi.