Qatlamlar xaritasini tuzish Reja Qatlamning litologik tarkibining o’zgaruvchanligini tavsiflovchi xarita

Qatlamlar xaritasini tuzish

Reja

1.Qatlamning litologik tarkibining o’zgaruvchanligini tavsiflovchi xarita

2.Kollektorlar litologik tarkibining o’zgaruvchanlik xaritasi

3.Zona xarita

Dengiz sathidan ma’lum chuqurlikda joylashgan va konning tuzilishida qatnashgan qatlamning gorizontal tekislik bilan kesishgan yuzasini ifodalaydigan xarita qatlam xaritasi nomi bilan yuritiladi. Bunday xarita ko’ndalang va bo’ylama geologik kesmalar asosida tuziladi.
(1-rasm). Bu kesmalar yordamida xaritada alohida qatlam va svitalarning chegaralari aniqlanadi.

• Qatlam xaritasini tuzish ushun bo’ylama va ko’ndalang yo’nalishlarda tuzilgan geologik kesmalar

SHuningdek, xarita tuzishda kesmaga tushmay qolgan quduqlar kesimlarining barchasidan foydalaniladi. Buning uchun quduq kesimini kesib o’tuvchi gorizontal tekislikning dengiz sathidan o’lchangan balandlik belgisini quduq og’zining dengiz sathidan balandligi belgisi bilan qo’shib, quduq kesimi tekisligining kesib o’tadigan joyi aniqlanadi (1-jadvalga qarang).

SHuningdek, xarita tuzishda kesmaga tushmay qolgan quduqlar kesimlarining barchasidan foydalaniladi. Buning uchun quduq kesimini kesib o’tuvchi gorizontal tekislikning dengiz sathidan o’lchangan balandlik belgisini quduq og’zining dengiz sathidan balandligi belgisi bilan qo’shib, quduq kesimi tekisligining kesib o’tadigan joyi aniqlanadi (1-jadvalga qarang).

1-jadval

1-rasm.Ush burshak usuli bilan struktura xaritasini tuzish. Kasrning suratida quduqlar soni, kasrning maxrajida quduqlarning mutlaq balandligi ifodalangan

So’ngra shu nuqtada qanday qatlam yotganligi aniqlanadi va qatlamning nomi shartli belgi bilan quduqqa yaqin joyda xaritada o’z aksini topadi.

• So’ngra shu nuqtada qanday qatlam yotganligi aniqlanadi va qatlamning nomi shartli belgi bilan quduqqa yaqin joyda xaritada o’z aksini topadi.
• Keyinchalik shu qatlamning maydoni chegaralanadi (3-rasm). Litologik tarkibi o’zgaruvchan bo’lgan qatlamlarni o’rganishda qatlam xaritalari alohida ahamiyatga ega.

• Shartli qatlam xaritasini tuzishga misol

Qatlamning litologik tarkibining o’zgaruvchanligini tavsiflovchi xarita

Qatlamning har xilligini ifodalash maqsadida litologik tarkibning o’zgaruvchanligi va zonal xaritalari tuziladi.

• a) Kollektorlar litologik tarkibining o’zgaruvchanlik xaritasi

Ma’lumki, konlardagi mahsuldor qatlamlarning litologik tarkibi o’zgaruvchan bo’ladi. Bu hodisa ayniqsa Ural va O’rta Osiyo konlarining mahsuldor qatlamlariga xosdir. Ko’pchilik yirik neft konlaridagi mahsuldor qatlamlardagi qumtosh qatlarni alevrolit, gilli alevrolit va argillitlarga o’tishi Tatariston va Boshqirdistondagi devon davri neft konlarida yaxshi kuzatiladi.

Qumtosh va alevrolitlarning g’ovakliligi va o’tkazuvchanligi har xil bo’ladi. SHu sababli ularning neftga to’yinganligi ham turlicha bo’ladi, shunga ko’ra neft quduqlarining mahsuldorligi ham bir-biridan farqlanadi.

• Qumtosh va alevrolitlarning g’ovakliligi va o’tkazuvchanligi har xil bo’ladi. SHu sababli ularning neftga to’yinganligi ham turlicha bo’ladi, shunga ko’ra neft quduqlarining mahsuldorligi ham bir-biridan farqlanadi.
• Kollektorlarning litologik tarkibining o’zgaruvchanligini ifodalovchi xaritalarda litologik tarkibi bir xil uchastkalar ajratib ko’rsatiladi, turli jinslar esa shtrixlar yoki rang bilan ifodalanadi.

(4-rasm). Ko’pincha kollektorlar qalinligi haqidagi ma’lumotlar bunday xaritalarga kiritiladi, ya’ni kollektorlarning litologik tarkibining o’zgaruvchanlik xaritasi bilan qalinligini ko’rsatuvchi xaritalar birga qo’shiladi.

4-rasm. Turli tog’ jinslari ajratilgan ushastkalarni xaritada ifodalanishi (A.M.Agadjanov, 1958):

1 – qumtosh; 2 – alevrolit; 3 – argillit

Qatlamni ishlatishda va undan foydalanishda zonal xaritalarning ahamiyati katta. Chunki ular qatlamning o’ziga xos xususiyatlarini:

Qatlamni ishlatishda va undan foydalanishda zonal xaritalarning ahamiyati katta. Chunki ular qatlamning o’ziga xos xususiyatlarini:

ayrim zonalardagi kollektorlarning qiyiqlanish chegaralarini (qalinlikning nol chizig’i) yoki qo’shni zonal intervallardagi kollektorlarning bir-biri bilan qo’shilgan yoki ajralib ketgan uchastkalarini ifodalaydi.

• Zonal xarita