O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

MAQSAD: A) ta’limiy maqsad - O’quvchilarga mavzu haqida bilim berish
B) tarbiyaviy maqsad –O’quvchilar qalbida dostlik tuyug’ularini tarbiyalash
C) rivojlantiruvchi maqsad –ulardan nutqda o’rinli foydalanish

DARS TURI: umumlashtiruvchi
USLUB: an’anavuy
JIHOZ:darslik
DARSNING BORISHI:
I. Tashkiliy davr : A) salomlashish
. B) davomatni aniqlash
II. UY VAZIFASINI SO’RASH
A)Mashqlar orqali.


119 - mashq. Uyga vazifa. Bir she'riy to'rtlik tanlang va undagi kesim
bo'laklarni aniqlang


B)Savollar orqalli
1.Gapning hosil bo'lishida kesimning o'rni va ahamiyati haqida so 'zlang.
2.Gapda kesim bo'lak bo'lmasa, fikr ifodalanadimi?
3.«Kesim — gapning markazi» deganda nimani tushunasiz?
4.Qaysi turkum so'zlari bilan ifodalanishiga ko'ra kesim necha xil?
5.Kesimning tuzilishiga ko'ra turlarini ayting.

III.YANGI MAVZU BAYONI
Fe'lning turli shakllari orqali ifodalangan kesim fe'l kesim deyiladi.
Fe'l kesimlar quyidagi ko'rinishlarga ega:
sof fe'l kesimlar: Men maktabga boraman;
ravishdosh bilan ifodalangan kesim: Uy egasi dasturxonni mehmon oldiga yozguncha, Fotima ham barkashni olib keldi. (S.A.);
d) sifatdosh bilan ifodalangan kesim: It hurar — karvon o'tar. Po 'lat xatni kecha yuborgan.
Fe'ldan boshqa so'z turkumlari (ot, sifat, son, olmosh, ravish, taqlid so'z) bilan, shuningdek, fe'lning harakat nomi shakli bilan ifodalangan kesim ot kesim deyiladi.
Ot kesimlar quyidagicha ifodalanadi:
ot bilan: Teshaboy ashaddiy dushman-u, siz xizmatini qilayotgan depo xo'jayini do'stmi? (M.Ism.) Yaxshi ro'zg'or — jannat, yomon ro'zg'or — do'zax. (Maqol);
sifat bilan: Usti yaltiroq, ichi qaltiroq. (Maqol);
son bilan: Birniki — mingga, mingniki — tumanga. (Maqol) Bu birinchisi. Ikki marta ikki — to'rt;
olmosh bilan: Maqsadim — shu. O'zim har joydaman, ko'nglim sandadur. (Qo'shiq);
ravish bilan: Sizdan umidim ko'p;
modal so'z bilan: Yo'qoling, siz bilan adi-badi aytishishga vaqtim yo'q!