O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

MAQSAD: A) ta’limiy maqsad - O’quvchilarga mavzu haqida bilim berish
B) tarbiyaviy maqsad –O’quvchilar qalbida dostlik tuyug’ularini tarbiyalash
C) rivojlantiruvchi maqsad –ulardan nutqda o’rinli foydalanishga o’rgatish

DARS TURI: umumlashtiruvchi
USLUB: an’anavuy
JIHOZ:darslik
DARSNING BORISHI:
I. Tashkiliy davr : A) salomlashish
. B) davomatni aniqlash
II. UY VAZIFASINI SO’RASH
A)Mashqlar orqali.
123-mashq. Uyga vazifa. Gaplarni ko'chiring va kesim bo'laklarini belgilang. Qaysi turkum so'zi ekanini tepasiga yozing.
1. Bu maskan Umidning shodligini ham, kulfatini ham, muhab- batini ham ko'rgan. U qoramag'iz, chayir yigit bilan qadrdonlashib ketgan. (Mirmuhsin) 2. Endi ularning xatosini tuzatish uchun hammamiz qancha mashaqqat chekamiz. (P. Q.)


B)Savollar orqalli
1.Kesimlar qanday belgilariga ko'ra fe'l kesim va ot kesim turlariga bo 'linadi ?
2.Qanday kesimlar fe'l kesim hisoblanadi?
3.Qaysi turkum so'zlari bilan ifodalangan kesimlar ot kesim hisoblanadi?

III.YANGI MAVZU BAYONI


Kesimlar tuzilishiga ko'ra ikki xil bo'ladi: sodda kesim va murakkab kesim. Birgina so'z bilan ifodalangan kesim sodda kesim deyiladi: Paxta va tilladan yurt bezanadi. Alisher Navoiy — she 'riyat mulkining sultoni.
Ikki va undan ortiq so'z bilan ifodalangan kesim murakkab kesim deyiladi: Ayozli kunlar asta-sekin o'tib borayotir. Uchrashuv qiziqarli bo'ldi.
Murakkab kesim tarkibidagi so'zlardan biri yordamchi so'zlar (ko'makchi fe'l, bog'lama, nisbiy so'zlar va b.lar)dan bo'lishi mumkin.

IV.MUSTAHKAMLASH
A) Mashqlar orqali.
124- mashq. Quyidagi gaplarning kesimlarini bitta so'zdan yoki birdan ortiq so'zdan iborat ekanligiga ko'ra ajratib yozing.
1. Bolalar yo'g'on archa yonida to'xtadilar. (H.N.) 2. Keksa bog'bon ko'm-ko'k ajriq ustida o'tirib hordiq chiqardi. (S.A.) 3. Bu hovlining teng yarmi mevazor edi. (P. T.) 4. Boshqa xonada bolalar uxlab qolishibdi.
(S.A.) 5. Ochil buva bugun chinor bilanxayrlashmoqda. (As.M.) 6. Ahmoq do'stdan aqlli dushman yaxshi. (Maqol) 7. Sizga aytmoqchi bo'lgan gapim shu edi. (O'.H.) 8. O'zingga ehtiyot bo'l, qo'shningni o'g'ri tutma. (Maqol)
125-mashq. Fe'l kesimli gaplar tuzing. Tuzgan gaplaringizdagi mu­
rakkab kesimlarni sodda kesim bilan, soddalarini murak­kab kesimlar bilan almashtiring. Gaplarda sodir bo'la- digan ma'noviy o'zgarishlarni tushuntiring.

hB) Savollar orqali

Sodda va murakkab kesimlarga ta 'rif bering.
Murakkab kesim qanday tuzilishga ega bo'ladi?
Murakkab kesim tarkibidagi ko 'makchi fe 'I boshqasi bilan almash- tirilsa, gap mazmunida o'zgarish bo'ladimi yoki yo'qmi?

V.BAHOLASH MEZONI
Ishtirokiga qarab
VI.UYGA VAZIFA
126-mashq. Uyga vazifa. Sodda va murakkab kesimlarga uchtadan (gap ichida) misol topib yozing.
MAVZU 6 - nazorat ishi. Test
MAQSAD: A) ta’limiy maqsad - O’quvchilar bilimini sinash
B) tarbiyaviy maqsad –o’quvchilarni Vatanga muhabbat ruhida tarbiyalash
C) rivojlantiruvchi maqsad – o’quvchilar ongiga ijod qilish g’oyasini singdurish