O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

Ona tili
MAVZU : To’liq va to’liqsiz gaplar
MAQSAD: A) ta’limiy maqsad - O’quvchilarga mavzu haqida bilim berish
B) tarbiyaviy maqsad –o’quvchilarqalbida hamkorlik ,do’stlik tuyg’ularini sinngdirish
C) rivojlantiruvchi maqsad – gapning tuzilishiga ko’ra turlaridan nutqda o’rinli foydalanish
DARS TURI: umumlashtiruvchi
USLUB: an’anavuy
JIHOZ:darslik
DARSNING BORISHI:
I. Tashkiliy davr : A) salomlashish
. B) davomatni aniqlash
II. UY VAZIFASINI SO’RASH
A)Mashqlar orqali.


6-topshiriq. Uyga vazifa. Rasmda tasvirlangan holatdan foydalanib, «Mehnat faxriysi bilan uchrashuv» mavzusida matn tuzing. Matndagi to'ldiruvchi, aniqlovchi va izohlovchilarni belgilang.
B)Savollar orqalli


1.To'ldiruvchi gapning qanday bo'lagi? lining qanday turlari bor?
2.Vositasiz to'ldiruvchi bilan vositali to'ldiruvchi nimasi bilan farq- lanadi?
3.Gapning qanday bo'laklariga sifatlovchi aniqlovchi va qaratqichli aniqlovchi deyiladi?
4.Izohlovchi aniqlovchining qanday turi sanaladi?
5.Gap bo 'laklarining joylashuv tartibi erkin, deganda nimani tushu- nasiz ?
6.Gap bo 'laklari tartibining noodatiy qo 'llanishi qaysi nutq uslublarida ko'proq uchraydi?
7.Gap urg'usi nima? Gap urg'usini bir bo'lakdan boshqa bo'lakka ko'chirganda, mazmunga ta'sir qiladimi yoki yo'qmi?


III.YANGI MAVZU BAYONI
Gaplar o'z bo'laklarining to'la ifodalangani yoki ifodalanmay qolganiga (tushib qolganiga) ko'ra ikkiga bo'linadi: to'liq gaplar, to'liqsiz gaplar.
Biror bo'lagining ifodalanmaganligi sezilmaydigan, fikr ifoda- lash uchun zarur bo'lgan hamma bo'laklari saqlangan gaplar to'liq gaplar deyiladi: SHolra o'zi yozgan she'rni o'qidi.
Qiyoslaylik: — SHolra nimani o'qidi?
— O'zi yozgan she'rni. (Bu to'liqsiz gap)
Suhbat nutqida, matn ichida qo'llanilib, biror bo'lagi tushirilib qoldirilgan va u nutq sharoitidan anglashilib turadigan gaplar to'liqsiz gaplar deyiladi. To'liqsiz gap uchun zaruriy umumiy qoida, qonuniyatlar xos emas. Qaysi bo'lakning qoldirilishi kerakligi va qaysi bo'lakni tushirish mumkinligini faqat nutq sharoiti belgilaydi.