O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

Ona tili
MAVZU : Gapning uyushiq bo’laklari haqida ma’lumot


MAQSAD: A) ta’limiy maqsad - O’quvchilarga mavzu haqida bilim berish
B) tarbiyaviy maqsad –o’quvchilar qalbida hamkorlik, do’stlik tuyg’ularini sinngdirish
C) rivojlantiruvchi maqsad – Gapning uyushiq bo’laklaridan nutqda o’rinli foydalanish
DARS TURI: umumlashtiruvchi
USLUB: an’anavuy
JIHOZ:darslik
DARSNING BORISHI:
I. Tashkiliy davr : A) salomlashish
. B) davomatni aniqlash
II. UY VAZIFASINI SO’RASH
A)Mashqlar orqali.


222- mashq. «Adabiyot (majmua)» darsligingizdagi badiiy asarlar parchalaridan to'liq va to'liqsiz gaplarga 3 tadan misol topib yozing.


B)Savollar orqalli


1.To'liq gaplar deb qanday gaplarga aytiladi?
2.Qanday gaplar to'liqsiz gap deyiladi?
3.To'liqsiz gapning to'liq shakli nimadan seziladi?
4.To'liqsiz gaplarda qaysi gap bo'laklari tushib qolishi mumkin?
Misollar keltiring.
III.YANGI MAVZU BAYONI
Bir gap tarkibida bir turdagi bo'laklar birdan ortiq holda kelishi mumkin: Yo 'Ida ba 'zan katta-katta maydonni qoplab olgan oq, pushti, sariq va qizilgullar uchraydi. (Yo.Sh.) Ular daryo bo'yidagi toshlardan, har xil giyohlardan namunalar olishdi. (H.N.)
Birinchi gapda aniqlovchi (oq, pushti, sariq, qizil), ikkinchi gapda to'ldiruvchi (toshlardan, giyohlardan) o'zaro teng aloqada ketma-ket kelgan.
Gapda bir xil sintaktik vazifa bajarib, bir xil so'roqqa javob bo'luvchi, o'zaro teng aloqada, boshqa bo'laklar bilan esa tobe aloqada bo'lgan bo'laklar uyushiq bo'laklar deyiladi. Ular o'zaro teng bog'lovchilar yoki tenglanish ohangi orqali birikadi. Uyushiq bo'laklar bir-biridan pauza bilan ajralib, sanash ohangi bilan aytiladi. Har bir uyushiq bo'lakning o'z ayrim urg'usi bo'ladi.
Gapning kesimi va egasi ham, ikkinchi darajali bo'laklari ham uyushib kelishi mumkin.