O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

DARS TURI: umumlashtiruvchi
USLUB: an’anavuy
JIHOZ:darslik
DARSNING BORISHI:
I. Tashkiliy davr : A) salomlashish
. B) davomatni aniqlash
II. UY VAZIFASINI SO’RASH
A)Mashqlar orqali.


216- mashq. Uyga vazifa. Berilgan she'riy parchadagi tartibi o'zgargan bo'laklarni toping va o'zi bog'langan bo'lak bilan birgalikda ko'chirib yozing.
Men nechun sevaman O'zbekistonni,
Tuprog'in ko'zimga aylab to'tiyo.
Nechun Vatan deya yer-u osmonni
Muqaddas atayman, atayman tanho.
Aslida dunyoda tanho nima bor,
Paxta o'smaydimi o'zga elda yo?
Yoki quyoshimi sevgimga sabab?
Axir quyoshli-ku butun Osiyo.
(A. Oripov)


B)Savollar orqalli


1.Ona tilimizdagi gap bo'laklarining odatdagi tartibi haqida gapiring.
2.Gap bo'laklarining o'zgargan tartibi deb nimani tushunasiz?
3.Gap bo'laklarining noodatiy tartibi nimaga xizmat qiladi? Misollar keltiring.
4.She'riy nutqda gap bo'laklarining noodatiy tartibidan nega ko'p foydalaniladi ?
III.YANGI MAVZU BAYONI
Ilgari (5- sinfda) siz so'z urg'usining xususiyatlari bilan tanishgansiz: so'z bo'g'inlaridan binning boshqalaridan kuchliroq talaffuz qilinishi so'z urg'usi deyiladi. So'z urg'usi ma'no farqlashga ham xizmat qiladi.
Gapda so'zlovchi tomonidan alohida ahamiyat berilib, ta'kidlab ko'rsatilgan bo'lakning kuchli ohang bilan aytilishi gap urg'usi (yoki mantiqiy urg'u) deyiladi. Gap urg'usini ixtiyoriy ravishda ko'chirish mumkin:
Biz kecha muzeyga bordik (biz bordik).
Biz kecha muzeyga bordik (kecha bordik).
Biz kecha muzeyga bordik (muzeyga bordik).
Biz kecha muzeyga bordik (bordik).
Ko'rinadiki, gap urg'usini olgan so'z gap mazmunining marka- zini tashkil etadi: asosiy fikr shu bo'lakka qaratilgan bo'ladi.