O‘zbekiston respublikasioliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

fuqorolik jamiyatini rivojlantirish kontseptsiyasi
” mavzusida ma’ruza qildilar.
O’z ma’ruzalarida oltita yo’nalishni eng muhum ustuvor vazifalar sifatida 
belgilab berdilar. Bu yo‘nalishlar quyidagi yo‘nalishlardir.
1. Davlat hokimyati va boshqaruvini demokratlashtirish.
2. Sud-huquq tizimini isloh qilish. 
3. Axborot sohasini isloh qilish, axborot va so’z erkinligini ta’minlash. 
4. O’zbekistonda saylov huquqi erkinligini ta’minlash va saylov 
qonunchiligini rivojlantirish. 
5. Fuqorolik jamiyati institutlarini shakllantirish va rivojlantirish.
6. Demokratik bozor islohatlarini va iqtisodiyotini liberallashtirishni 
yanada chuqurlashtirish. 

---

 
I- BOB.YARIMO’TKAZGICHLARDA SOLISHTIRMA QARSHILIGINI 
O’LCHASH USULLARI. 
1.1- Yarimo’tkazgichli namunaning solishtirma qarshiligini uning to’la 
qarshiligi bo’yicha aniqlash. 
Solishtirma qarshilik с namunaning to’la qarshiligi bo’yicha topishda 
tayoqcha(sterjen) ko’rinishdagi namuna ko’ndalang kesimlariga metall kontakt 
olinadi.Metallyarimo’tkazgich chegarasida zaryad tutashuvchilar konsentratsiyasi 
yarimo’tkazgich hajmidagidan kichik bo’lganda potensial to’siq qatlami hosil 
bo’lishi 
mumkin,shuning 
uchun 
bu 
qatlam 
namuna 
qarshiligini 
oshiradi.Namunada Om kontakti olinaganda qarshiligi katta bo’lgan qatlam hosil 
bo’lmaydi. Hajm bo’yicha namunada metall chegarasigacha zaryad tashuvchilar 
konsentratsiyasi bir xil bo’ladi yoki zaryad tashuvchilar bilan boyigan (antizapor) 
qatlam hosil bo’ladi
[3]
. 
Zaryad tashuvchilar bilan boyigan qatlamning qalinligi namuna uzunligidan 
juda kichik bo’lgani uchun uning umuimiy qarshilikka qo’shgan hissasini hisobga 
olmaslik 
mumkin. 
Tokning 
Om 
kontakti 
orqali 
oqishi 
namunada 
konsentratsiyaning o’zgarishiga olib kelmaydi, ya’ni infeksiya, ekstraksiya, va 
akkumulyatsiya kabi hodisalar bo’lmaydi.Ko’rilayotgan holatda kontaktlardan 
oqayotgan tok va namunaga tushayotgan kuchlanish orqali to’la qarshilik topiladi. 
R
(1.1) 
Bundan
с
(1.2) 
kelib chiqadi. Bu yerda:R-to’la qarshilik, l-namunaning uzunligi, 

---

 
S-ko’ndalang 
kesimi 
yuzasi,U-ikki 
kontakt 
orasidagi 
kuchlanish,
I-namunadan o’tayotgan tok.Solishtirma qarshilikni namunali to’la qarshiligi 
bilan aniqlash kichik solishtirma qarshilikga (с<0,01Om sm ) va o’rtacha 
solishtirma qarshilkka (0,01<с<1 000 000 om sm) ega bo’lgan namunalarda hech 
qanday qiyinchilik to’g’dirmaydi. 
Yuqori Omli namunalarda (с>1 000 000 Om sm) bu usul bilan solishtirma 
qarshilkni aniqlashda bir qancha hodisalarni,ya’ni sig’im tokini ,namuna 
qutublanishini, tokining sirt o’tkazuvchanligi buyicha sirqib oqishini hisobga 
olish kerak.Bular o’lchovni bir muncha qiyinlashtiradi.Shuning uchun avval 
ularning tajribaga ko’rsatayotgan ta’sri kamaytirilib, sungra o’lchanadi(1.1 rasm).