Toshkent axborot texnologiyalari universtiteti nurafshon filiali kontakt xodisalar

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSTITETI NURAFSHON FILIALI

Kontakt xodisalar

Bajardi :G’ayrajonov Shohboz

Gurux:210-21

Reja:

1.Chiqish ishi.
2.«Metall-metall», «metall-yarim o’tkazgich», «yarim o’tkazgich-yarim o’tkazgich» chegaralaridagi kontakt hodisalar.
3.P-n o’tish.
4.Xulosa
Metall kristall panjarasi musbat ionlarining davriy potensial maydoniga kiritilgan erkin elektron manfiy potensial energiyaga ega bo’ladi:
U0 = - qV0
Metallning davriy potensiali elektronlar uchun potensial chuqurlik vazifasini o’taydi va bu chuqurlikdan elektronlarni vakuumga o’tishi uchun qandaydir chiqish ishini bajarish kerak bo’ladi.
Metalldan elektronlarni vakuumga chiqarish uchun eng kam bajariladigan ish Fermi sathidan 00 sathgacha bo’lgan  –ga tengdir. Buni termodinamik chiqish ishi deb ataladi.
Elektronni metalldan vakuumga o’tishidagi potensial energiyaning o’zgarishi quyidagiga teng bo’ladi: Vakuumda U = 0, metallda esa U = U0 = - еV0.
Metallning kristall panjarasini tashkil etuvchi musbat ionlar kristall ichida panjara tugunlaridan o’tuvchi, davriy o’zgaradigan, musbat potensialga ega bo’lgan elektr maydonini hosil qiladi.
metall
metall
Nol sath
Nol sath

Yarim o‘tkazgichlarda Fermi sathidan bir vaqtda yuqori va past sathlardan elektronlarni vakuumga chiqarish tizimning muvozanat holatini buzmaslikka va kristall temperaturasini o‘zgartirmaslikka olib keladi. Shu sababli, yarim o‘tkazgichlar uchun chiqish ishi Fermi sathidan nolinchi sathgacha bo‘lgan energetik masofaga teng deb hisoblanadi.

Metall-metall kontakti

Bu metallarda electron gazi quyidagi kimyoviy potensiallar bilan xarakterlanadi
μ1 va μ2 .
Elektronlarning termodinamik chiqish ishlari esa
1 vа 2 ga tengdir.
Metallar d masofagacha yaqinlashtirilganda termoelektron emissiya hodisasiga asosan elektronlarning samarali o’zaro almashishi kuzatiladi.
Elektronlarning o’tishi sababli birinchi metallning μ1 kimyoviy potensiali orta boradi, elektronlarning ketishi oqibatida ikkinchi metallning μ2 kimyoviy potensiali pasaya boradi. Bu ikkala kimyoviy potensiallar bir xil balandliklarda bo’lganida elektronlarning bir metalldan ikkinchisiga oqishi to‘xtaydi va doimiy potentsiallar farqiga ega bo‘lgan dinamik muvozanat o‘rnatiladi.
Kontakt o’rnatilishi bilan, μ2 kimyoviy potensiali katta bo’lgan ikkinchi metalldan birinchi metallga elektronlarning o’tishi ustunlik qiladi.
Bu potensiallar farqi tashqi kontakt potensiallar farqi deb ataladi.X1 va X2 birinchi
va ikkinchi metallarning chiqish ishlaridir
Tashqi kontakt potensiallar farqi kontaktda bo’lgan metallar chiqish ishlarining farqi hisobiga paydo bo’ladi: elektronlar chiqish ishi kam bo’lgan metalldan chiqish ishi katta bo’lgan metallga o’tadilar.
Хimiyaviy potensiallar sathlari tenglashgandan so‘ng, Fermi sathidagi elektronlar kinetik energiyalari har xil bo’ladi: 1 - metallda ЕF1 ga teng bo‘ladi , 2 – metallda esa ЕF2 ga teng bo‘ladi: (ЕF2 > ЕF1). Kontakt o‘rnatilgandan so‘ng, ichki kontakt potensiallar farqi xisobiga ikkinchi metalldan birinchi metallga elektronlarning diffuziyasi kuzatiladi.