Toshkent axborot texnologiyalari universtiteti nurafshon filiali kontakt xodisalar

Elektr maydoni kontakt potensiallar farqi mavjud bo’lgan metallarning yupqa sirt qatlamlaridagina bo’ladi

1 - qonun
Kimyoviy xususiyatlari har xil bo’lgan o’tkazgichlar tutashtirilganda, ular orasida, faqat o’tkazgichlarning kimyoviy xususiyatlari va temperaturaga bog’liq bo’lgan kontakt potensiallar farqi hosil bo’ladi.
2 - qonun
Ketma – ket ulangan metall o’tkazgichlarning uchlari orasidagi kontakt potensiallar farqi, berilgan temperaturada, oraliq o’tkazgichlarning kimyoviy tuzulishiga bog’liq bo’lmay, chetki o’tkazgichlarning to’g’ridan – to’g’ri tutashida hosil bo’ladigan kontakt potensiallar farqiga tengdir.

Yarim o’tkazgich bilan metallning kontakti

Faraz qilaylik, metallning termodinamik chiqish ishi yarim o’tkazgichning chiqish ishidan katta bo’lsin. Kontakt chegarasida elektronlarning o’zaro almashishi natijasida metall va yarim o’tkazgich orasida muvozanat o’rnatiladi.
Yarim o'tkazgichdagi Fermi sathi metalldagiga nisbatan yukori bo’lgani sababli, o'zaro tutash sodir bo’lishi bilan, yarim o'tkazgichdan metallga o'tkazuvchi elektronlar oqimi ustun bo’ladi. Metall manfiy zarjadlanib, uning Fermi sathi ko’tariladi, yarim o'tkazgich musbat zarjadlanib uning Fermi sathi pasayadi
Metall va yarim o’tkazgichning Fermi sathlari bir xil balandliklarga erishganlarida muvozanat o’rnatiladi va metalldan yarim o’tkazgichga o’tayotgan elektronlar uchun

φо = еVk = χm—χп
potensial to’siq paydo bo’ladi.

Har xil turdagi yarim o’tkazgichlarning kontakti

Chapda – akseptorlar konsentratsiyasi ega bo’lgan р - tipli yarim o'tkazgich.
O’ngda - donorlar konsentratsiyasiga ega bo’lgan n-tipli yarim o’tkazgich. Sodda hol uchun:
=
Asosiy tok tashuvchilar konsentratsiyasi:
Asosiy bo’lmagan tok tashuvchilar konsentratsiyasi:
n - vа р – tipli yarim o’tkazgichlardagi bir xil turdagi tok tashuvchilar konsentratsiyalari farqi hisobiga kovaklarning p – sohadan n – sohaga diffuziyasi kuzatiladi.