O’zbеkiston rеspublikasi xalq ta'limi vazirligi

O’ZBЕKISTON RЕSPUBLIKASI XALQ TA'LIMI VAZIRLIGI
A.QODIRIY NOMLI JIZZAX DAVLAT PЕDAGOGIKA INSTITUTI


TABIATSHUNOSLIK FAKUL’TETI


REFERAT


MAVZU: NAFAS OLISH ORGANLARINING ASOSIY KASALLIKLARI
BAJARDI: F.Sattorov

Jizzax 2010
Нафас олиш органларининг асосий
касалликлари


РЕЖА:

1. 
   Нафас олиш органлари касалликларида учрайдиган симптомлар.
   
2. 
   Юқори нафас йўлларининг ўткир касалликлари.
   
3. 
   Ўткир бронхит сабаби, белгилари, даволаш, шифокоргача шошилинч ёрдам.
   
4. 
   Зотилжам касаллиги, сабаблари, белгилари, даволаш.
   
5. 
   Учоғли зотилжам, профилактикаси.
   
6. 
   Ўпка абцесси, сабаби, белгилари, даволаш.
   
7. 
   Плеврит, сабаби, белгилари, даволаш.
   
8. 
   Бронхиал астма. Бронхиал астма хуружида шифокордан олдинги ёрдам.
   
9. 
   Ўпкадан қон оққанда шошилинч ёрдам.
   
10. 
    Якуний савол, жавоблар.
    

Таянч тушунчалари:

1. 
   Бронхит – бронх шиллиқ пардасининг яллиғланиши.
   
2. 
   Зотилжам – ўпка тўқимасининг яллиғланиши.
   
3. 
   Плеврит – плевра варақларининг яллиғланиши.
   
4. 
   Абсцесс – чегараланган йирингли халта.
   
5. 
   Экссудатив плеврит – плевра бўшлиғига суюқлик тўпланишига айтилади.
   

Нафас органлари касалликларининг асосий симптомлари йўтал, кўкрак қафасининг оғриши, балғам ташлаш ҳисобланади.

Йўтал – нафас органлари касалликларининг асосий симптомларидан бири ҳисобланади. Йўтал, қуруқ бронхлар ва альвеолалар шиллиқ пардалари шишиб яллиғланганда балғам ажралиши билан ҳўл бўлиши мумкин.
Юқори нафас йўллари касалланганда (ларингит, бронхит) йўтал дағал бўлади, бемор қув-қув йўталади. Ўпканинг йирингли касалликларида жарангдор бўлиши мумкин. Товуш бойламлари яллиғланганда бўғиқ бўлиб қолади.
Касаллик процессига плеврит ҳам тортилганда нафас олганда кўкрак қафаси оғриши эҳтимол. Нервлар оғриши невралгик оғриқ (қовурғалараро невралгия) борлигини кўрсатади. Ҳаракат қилганда (эзилганда, букилганда) оғриқнинг пайдо бўлиши ёки зўрайиши мускулларнинг оғриши (миазит) учун характерлидир.
Хансираш (нафас қисиши) – кислород етишмаслиги (кислород танқислиги) натижасида нафаснинг тезлашишидир. Хансираш экспиратор ва инспиратор бўлиши мумкин. Хансираш асосан нафас йўллари касалликларида, юрак мускули иши етишмовчилигида кузатилади. Экспиратор хансираш – нафас чиқарганда пайдо бўлади, яъни нафас чиқариш қийин бўлади. Бундай нафас қисиши бронхиал астмада, ўпка эмфиземасида кузатилади. Инспиратор хансираш-нафас олганда пайдо бўлади, яъни (товуш бойламлари шишганда ёки сиқилганда) нафас олиш қийин бўлади.
Қаттиқ нафас қисиши бўғилиш деб аталади.
Астма касаллигида нафас қисиши хуружсимон бўлади. аралаш ҳансираш – ўпка яллиғланганда, ўпка силида бўлади. Ўпканинг нафас юзаси камаяди, чунки унинг зарарланган қисми нафас олиш вақтида қатнашмайди.
Балғам – юқори нафас йўлларида ва ўпка яллиғланиши ёки димланиб қолиш процесслари бўлганда юзага келади. Балғам кўринишига ва табиатига кўра шиллиқли, сероз, йирингли ва қон аралаш бўлиши мумкин.