O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti maktabgacha ta’lim nazariyasi va uslubiyati kafedrasi

Qadriyat o’zi nima?
Eng avvalo, shuni aytish joiz, qadriyatlar hayotda odamlar 
qadrlaydigan narsalar. Bular atrofimizdagi predmetlar, voqyea va hodisalar bo’lib, 
odamlarning kundalik hayotiy ehtiyojlari va talablarini qondira oladigan yoki qondirishi 
mumkin bo’lgan narsalar . 
Qadriyatlar xilma-xil bo’lib, ularni aniqlash yo’li – kishilik jamiyati a’zolarining 
amaliy faoliyatini, moddiy va ma’naviy boyliklar yaratish jarayonida tabiat va jamiyat 
predmetlari, voqyea va hodisalar mazmuni, ularning harakati, taraqqiyoti tendensiyalarini 
bilish, baholash jarayoni.
Qadriyatlar o’zining mazmuni, ahamiyati
, xususiyati jihatidan:
1) 
moddiy;
2) 
ma’naviy;
3) 
ijtimoiy-siyosiy
qadriyatlarga bo’linadi. Ular hayotda 
milliy va umuminsoniy shaklda mavjud bo’lib, moddiy qadriyatlar kishilarning moddiy 
ehtiyojlarini qondiradi. Ularning rivojlanish darajasi, jamiyat a’zolarining moddiy 
farovonligi, mo’l-ko’lligi, eng avvalo, jamiyatning moddiy boyliklar ishlab chiqarish 
usulining, ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanish darajasiga, qolaversa, ijtimoiy ishdab 
chiqarish usulining ijtimoiy-siyosiy xususiyatlariga bog’liq bo’ladi.
Qadriyatlarning yana bitta xususiyati – jamiyat ijtimoiy-siyosiy tizimi va siyosiy-
huquqiy, g’oyaviy-nazariy qarashlari.
Jamiyatning ijtimoy-siyosiy qadriyatlari haqida gap ketganda, jamiyatning ijtimoiy 
idealini amalga oshirish uchun kurash: ijtimoiy adolat, tinchlik uchun kurash, erkinlik, 
ozodlik, vatanparvarlik, milliy mustaqillik uchun kurash inson va insoniyat jamiyatining 
oliy qadriyati deb baholanadi.
Keyingi yillarda olimlarimiz milliy qadriyatlar, ularning mohiyati, ta’lim-
tarbiyadagi o’rniga ahamiyat berib, bir qator tadqiqot ishlari olib borishdilar. Masalan, 
J.T.Tulenov, O.Musurmonova , N.Sh.Almatov , M.Inomova larning ilmiy tadqiqot 
ishlarida qadriyatlar, ularning mohiyati, turiga ta’rif berilgan.
Haqiqatan ham, qadriyat – bu tabiat va ijtimoiy hayotda namoyon bo’ladigan, 
kishilar qadrlaydigan va ular uchun manfaatli, foydali, ijobiy ahamiyatga ega bo’lgan, 
tabiiy-individual va ijtimoiy ehtiyojni qondirishga xizmat qiladigan moddiy-iqtisodiy, 

---

14 
madaniy-ma’naviy, mafkuraviy omillar yig’indisi, deb ta’rif beradi tadqiqotchi 
N.Sh.Almatov . 
Qadriyatlar tushunchasiga J.Tulenov, N.Sh.Almatov ijtimoiy-falsafiy nuqtai 
nazardan, O.Musurmonova, M.Inomovalar pedagogik nuqtai nazardan ta’rif beradilar va 
uning tarbiyalanuvchi hamda tarbiyalovchi o’rtasidagi o’zaro ta’sir natijasida paydo 
bo’lib, obyekt faoliyatiga ta’sir etishini ta’kidlaydilar.