O’zbekiston respublikasi veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish qo’mitasi samarqand veterinariya meditsinasi instituti veteriariya jarrohligi kafedrasi operativ xirurgiya va anesteziologiya fanidan

III. Asosiy nazariy qism (ma’ruza mashg’ulotlari)


1-modul. Kirish. Operatsiya to’g’risida ta’limot.


1-mavzu: Xirurgik operatsiya tushunchasi. Operativ xirurgiyaning boshqa xirurik va klinik fanlari orasidagi tutgan o’rni. Xirurgik operatsiya haqida ta’limot..

Xirurgik operasiya tushunchasi. Operativ xirurgiya fananing boshqa xirurik va klinik fanlari orasidagi tutgan o’rni. Topografik anatomiya, operativ, umumiy, xususiy xirurgiya va boshqa klinik fanlarning asosi. Topografik anatomiyaning rivojlantirishda N.I. Pirogov ishlarining ahamiyati. Veterinariyada Operativ xirurgiyaning asoschilari, fanning rivojlanishi va tarixi.

Xirurgik operasiya tushunchasi va uning maqsadi. Chorvachilik fermer xo’jaliklari sharoitlarida operasiyalarni o’tkazish xususiyati. Operasiya o’tkazish uchun ko`rsatma va unga qarshi ko`rsatma. Operasiyaning tasniflanishi. Xirurgik operasiyalar tarkibiy qismi: qulay kirish imkoniyati tushunchasi, operativ usul, operasiyaning yakunlovchi qismi. Operasiyadan keyingi parvarish. Hayvonlarni operasiya vaqtida fiksatsiya qilish, uning ahamiyati. Hayvonlarni tik turgan holatida fiksatsiya qilish. Hayvonlarni yotgan holatida fiksatsiya qilish va rus, italyan, Gess, Reshetnyak usullari bilan yiqitish.


2-mavzu: Xirurgik infeksiya to’g’risida ta’limot

Xirurgik infeksiyani oldini olish. Operasion jarohatlarning infeksiya bilan ifloslanish yo’llari va manbai. Antiseptika va aseptika to’g’risidagi ta’limot. Antiseptika va aseptika usulining zamonaviy tushunchasi. Xirurgik asboblarni operasiyadan oldin va so`ng zararsizlantirish (dezinfeksiyalash). Ularni bir-biriga solishtirib baholash. Asboblarni saqlash. Chok materiallari: ipak, ketgut, sun’iy materiallarni zararsizlantirish. Avtoklav, oqar bug’, dazmollash usullari va ularni baholash.

3-mavzu: Xirurgik infeksiyaning oldini olish

Qo’lni operasiyaga tayyorlash. Qo’l terisining tuzilishi va biologik xususiyati haqida qisqacha ma’lumot. Operasiyaga qo’lni tayyorlash asoslari (mexanik ishlov berish, yog’sizlantirish, zararsizlantirish). Qo’lni tayyorlashning zamonaviy usullari, xirurgik qo’lqoplarni qo’llash. Hayvonni operasiyaga tayyorlash. Hayvon teri qatlamini tayyorlash: tozalash, dush va mahalliy vanna qabul qilish. Operasiya maydonini tayyorlash. Tuk va junlarni olib tashlash, mexanik tozalash, yog’sizlantirish, operasiya maydonchasining chetlarini va shilliq pardalarni zararsizlantirish.

2-modul. Og’riqsizlantirish.

4-mavzu. Anesteziologiya

Hayvonni operasiya qilishda og’riqsizlantirishning ahamiyati. Narkoz (umumiy og’riqsilantirish) tushunchasini aniqlash va uni qo’llash yoki qo’llamaslikka ko’rsatma. Predimikasiya - umumiy og’riqsizlantirishga farmakologik tayyorlash. Narkozning tasniflanishi va narkotik moddalarni yuborish usullari. Har xil turdagi hayvonlar narkozi. Mahalliy og’riqsizlantirish tushunchasi va uni qo`llash yoki qo`llamaslikka ko`rsatma. Mahalliy og’riqsizlantirishning turlari. Mahalliy og’riqsizlantirishning diagnostik va patogenetik ahamiyati.

5- mavzu. Xirurgik operatsiya elementlari va to’qimalarni ajratish. Qon oqishini to’xtatish.

Yumshoq to`qimalarni ajratish (qoida va usullari). To`qimalarni ajratish uchun qullaniladigan asboblar, rasional ajratish haqida tushuncha. Ajratish turlari: shakliga, yo’nalishiga va chuqurligiga qarab. Qon oqish turlari. Qon oqishini oldini olish. Qon oqishini vaqtinchalik to`xtatish. Qon oqishini batamom to`xtatishning mexanik usullari, tomirlarni bog’lash. Qon to`xtashni fizikaviy usuli: mahalliy gipotermiyani (sovuq suv, muz, xlor etil) va gipertermiyani (termokauterezasiya, quydirish)ni qo`llash. Kimyoviy usullar: qon to`xtatish maqsadida moddalarni umumiy va mahalliy qo`llash. Biologik usullar: to`qimalar, ketgut va qon to`xtatish gubkalar yordamida tamponada qilish, qon va zardob quyish..