O‘zbekiston respublikasi transport vazirligi toshkent davlat trasport universiteti iqtisodiyot

2. Асосий воситалар ҳаракатини бошқариш

Корхонанинг асосий воситалари деб, ишлаб чиқариш жараёнида бевосита ёки билвосита иштирок этиб, ўзининг қийматини маҳсулот қийматига ўтказиб борувчи активларга айтилади. Асосий воситаларнинг миқдорини пулда ифодалаш учун асосий фондлар атамасидан ҳам фойдаланилади. Асосий фондлар қийматини тайёрланаётган маҳсулотга ўтказиш жараёни амортизация деб аталади.

Иқтисодий мақсадларига кўра, асосий фондлар ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш фондларига тақсимланади. Ишлаб чиқариш асосий фондлари ўз моҳиятига кўра, корхонанинг ишлаб чиқариш потенциалини ташкил қилиб, уларнинг таркибига қуйидагилар киради:

* ишлаб чиқариш бинолари ва иншоатлари; * узатиш қурилмалари;

* қувват машиналари ва ускуналари; * ишчи машиналар ва ускуналар;

* транспорт воситалари;

* ўлчов, тартибга солиш асбоб-ускуна ва қурилмалари;

* фойдаланиш муддати бир йилдан кам бўлмаган ва қонунчиликда белгилаб қўйилган қийматлардаги асбоб-ускуна ва ишлаб чиқариш инвентари.