O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

Qiyoslovchini malakasiga qo‘yiladigan talablar
Asboblarning qiyoslashni o‘tkazishga oliy yoki o‘rta texnik ma’lumotga ega bo‘lgan, analitik 
kimyo soxasida tajribasi bo‘lgan, texnika xavfsizligi bo‘yicha har yili bilimlarini teshirishdan 
o‘tgan, potensiometrik o‘lchashlar texnikasini o‘zlashtirgan, ushbu tavsiyalarni o‘rgangan va 
qiyoslovchi sifatida attestatsiyadan o‘tgan shaxslarga ruxsat beriladi.
Xavfsizlik talablari 
1. Qiyoslashni o‘tkazishda quyidagi texnika xavfsizlik talablariga rioya qilinadi: kimyoviy 
reaktivlar bilan ishlashda - GOST 12.1.007 va GOST 12.4.021 bo‘yicha; elektr qurilmalari bilan 
ishlaganda - GOST 12.1.019 va GOST 12.2.007.0 bo‘yicha. 
2. Qiyoslash o‘tkziladigan xona, GOST 12.1.004 bo‘yicha yong‘in xavfsizligi talablariga
mos kelishi va GOST 12.4.009 bo‘yicha yong‘inni o‘chirish vositalariga ega bo‘lshi lozim.
3. Bajaruvchilar asboblar bilan ishlashda asboblarga ilova qilingan yo‘riqnomalarga muvofiq 
ravishda, rioya qilinadigan xavfsizlik choralari haqida yo‘riqnomaga ega bo‘lishi lozim.
Ishlayotganlarni mehnat xavfsizligi qoidalari bo‘yicha o‘qitish GOST 12.0.004 bo‘yicha olib 
boriladi. 
Qiyoslashni o‘tkazish sharoitlari 
1. Qiyoslashni quyidagi sharoitlarda o‘tkaziladi : 
Atrof-muhtni harorati....…(20 ± 5) °S; 
Havoni nisbiy namligi ..... 30 % dan 80 % gacha; 
Havo bosimi......84,0 dan 106,7 kPa (630 dan 800 mm simob ustini) gacha; 
CHastotasi (50 ± 0,5) Gs va kuchlanishi (220 ± 4,4) V bo‘lgan o‘zgaruvchan tok manbaidagi 
kuchlanishga ega bo‘lishi kerak.
Asbobni ishlashiga ta’sir etuvchi vibratsiya, silkinishlar, zarbalarga yo‘l qo‘yilmaydi. 
Qiyoslashga tayorgarlik

---

165 
1. 3 – 5 bandalar bo‘yicha opreatsiyani bajarish uchun sxemasi 4.3-rasmda keltirilgan sxema 
bo‘yicha qiyoslash asbobi qurilmasini yig‘iladi. 6 band bo‘yicha operatsiyani bajarish uchun 
qo‘shimcha ravishda 4.3-rasmda berilgan sxema bo‘yicha qurilma yig‘iladi.
E s l a t m a
- 6 band bo‘yicha opretsiyani bajarish paytida «rN TEST 01» komparatoridan 
foydalanilganda qurilmani sxemaga muvofiq holda yig‘iladi. 
2. 4 bo‘limda ko‘rsatilgan asosiy va yordamchi uskunalar me’yoriy xujjatlar va elektr 
xavfsizligi talablariga muvofiq holda ishga tayyorlanadi. IP, xarorat datchigi va va elektrodlar
bilan komplektdagi qiyoslanadigan asbob ishga elektr xavfsizligi talablariga ko‘ra tayyorlanadi.
3. Bufer eritmalar - rN ni ishchi etalonlari, rN-metr uchun standart-titrlarni yo‘riqnomada 
ko‘rsatilgandek tayyorlanadi. Kalibrovkalanadigan eritmalar - ionometriya uchun
attestatsiyalangan aralashma asbob tarkibiga kiruvchi ionli selektiv elektrod EX (pasporti) 
ko‘rsatkichlariga muvofiq ravishda tayyorlanadi.
E l a t m a
– Bufer eritmalarni va attestatsiyalangan aralashmalarni bevosita o‘lchashlarni 
o‘tkazishdan oldin tayyorlanadi.
4. O‘lchashning yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar chegaralari 0,03 rN dan kam bo‘lmagan 
asboblarni qiyoslashda 1 toifadagi standart-titrlardan tayyorlanadi, o‘lchashning yo‘l 
qo‘yiladigan xatoliklari chegaralari 0,1 rN dan kam bo‘lmagan asboblar uchun buferli eritmalar - 
2- toifadagi rN ishchi etalonlardan foydalaniladi. O‘lchashning yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar
chegaralari 0,1 rN dan oshiq bo‘lganda buferli eritmalar- 3 toifadagi rN ishchi etalonlardan 
foydalanishga yo‘l qo‘yiladi. 
Q