O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

 
 
Qiyoslashni o‘tkazish
 
3.1. Tashqi ko‘rik 
3.1.1. Tarozilarni tashqi ko‘rigida quyidagilar aniqlanishi kerak: 
- tarozilarni tashqi qismlarida uchiqlar, darzliklar va zanglash belgilarini yo‘qligi; 
- foydalanishga oid xujjatlarda ko‘rsatilgan barcha boshqaruv organlari va qurilmalarni 
mavjudligi.
 
3.2. Namunalash 
3.2.1. Tarozilarni namunalarda hisoblash funksiyalari va nosozliklar va ortiqcha 
yuklanishlarda signal beruvchi qurilmani ishchanlik qobiliyati (mavjud bo‘lganda), tara massasini 
kompensatsiya tizimining foydalanishga doir xujjatlar talablariga muvofiqliklarini qo‘shib olgan, 
tarozini barcha funksiyalari tekshiriladi.
 
 
3.3. Metrologik parametrlarini aniqlash 
Yuklanmagan tarozilarni doimiy bo‘lmagan ko‘rsatkichlarini, yuk qabul qiluvchi qurilmada 
yuk xolatlariga bog‘liq bo‘lmagan tarozi ko‘rsatkichlarini, ortiqcha yuklangan tarozilarning 
ko‘rsatkichlarini sezuvchanligi va xatoliklarini, 3.3.1.-3.3.4 bandlarda ko‘rsatilgan usullarda

---

158 
yuklanmagan xolatda ko‘rsatkichlar qamrovlarini aniqlash olib boriladi. Tarozilarni metrologik 
parametrlari namunaviy bo‘lgan III razryadli qadoq toshlari yordamida, bevosita baholash usuli 
bilan aniqlanadi.
3.3.1. Yuklanmagan tarozilarni doimiy bo‘lmagan ko‘rsatkichlarini aniqlash, yuklangan 
tarozilarini boshqa parametrlarini aniqlashdan avval bajariladi. Yuklanmagan tarozilarni doimiy 
bo‘lmagan ko‘rsatkichlarini tarozi toshlari bilan yuklangan xolatga teng bo‘lgan yukni yuk qabul 
qiluvchi qurilmaga qo‘yish bilan aniqlanadi. Yukni olgandan keyin hisoblash qurilmasini nol 
xolatga qaytishi kuzatib boriladi. Yuklanmagan tarozilarni doimiy bo‘lmagan ko‘rsatkichlari +1 dan 
oshmasligi kerak.
3.3.2. Tarozi pallasida yuk xolatlariga bog‘liq bo‘lmagan tarozi ko‘rsatkichlarini tekshirish. 
Bunday tekshirishni tarozini massalari 1/3 TKO (TKO- tortishni katta oraliqlari) ga mos keluvchi 
mayda qadoq toshlar bilan yuklab amalga oshiriladi. Namunaviy qadoq toshlarni tarozi pallasining 
markaziga qo‘yiladi, keyin esa navbatma-navbat chizmada ko‘rsatilgandek, yuk qabul qilgichni 
ikkinchi yarmiga joylanadi. Toshlar yuk qabul qiluvchi qurilmasi xududidan chiqib ketmasligi 
lozim. Yuk qabul qiluvchi qurilmada toshlarni har bir xolatida tarozini ko‘rsatkichlari olinadi. 
Operatsiyani ikki marta o‘tkaziladi. Yuk qabul qiluvchi qurilmada toshlarni istalgan xolatlarida 
tarozilarini ko‘rsatkichlari va toshlarni markazga qo‘ygandagi ko‘rsatkichlari orasidagi eng katta 
bo‘lgan farqlanishlar, foydalanishga oid xujjatlarda yo‘l qo‘yilgan xatoliklardan oshib ketmasligi 
lozim.
3.3.3. Yuklangan tarozilarning hatoliklarini va tortishning katta oraliqlarida (TKO) 
ko‘rsatkichlar qamrovini aniqlash.
Yuklangan tarozilarni xatoliklarini massasini o‘nlab qiymatlariga teng bo‘lgan, tortishni 
barcha diapozonlarida bir tekisda tarqalgan, KOT (KOT-tortishning kam oraliqlari), 5000 va TKO 
o‘z ichiga olgan, yuklangan va yuklanmagan og‘irliklarda aniqlanadi. Yuklangan tarozilarni 
xatoliklariga tarozi ko‘rsatkichi va yuk qabul qiluvchi qurilmaga joylashtirilgan namunaviy qadoq 
toshchalar massasini xaqiqiy qimatlari orasidagi tavofut olinadi. 
Tarozilarni xatoliklari, ma’lum turdagi tarozilarga foydalanish xujjatlarida ko‘rsatilgan yo‘l 
qo‘yiladigan xatoliklar chegarasidan oshmasligi kerak.
TKOda tarozilar ko‘rsatkichlarini qamrovlari TKO tarozilariga teng bo‘lgan massadagi 
namunaviy qadoq toshlarni yuk qabul qiluvchi qurilma markaziga qo‘yish bilan aniqlanadi. Keyin 
tarozini ko‘rsatkichlari olinadi va namunaviy qadoq toshlar yuk qabul qiluvchi qurilmadan olib 
tashlanadi, so‘ngra yana namunaviy qadoq toshlarni yuk qabul qiluvchi qurilmaga qo‘yiladi va 
tarozilar ko‘rsatkichlari olinadi. Ushbu operatsiyani besh marta qaytarish kerak. Ko‘rsatkichlarni 
qamrovi uchun, yuklangan tarozilarni ko‘rsatkichlari orasidagi farqlar olinadi. Tarozilarni 
ko‘rsatkichlari orasidagi qamrov, yuklanmagan tarozilarni yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar chegarasidan 
oshmasligi kerak.
3.3.4. Tarozilarni yuklanishlaridagi xatoliklarga tara massasi kompensatsiyasining ta’sirini 
aniqlash. Tara massasi kompensatsiyasining ta’sirini aniqlash tortishni 3 ta dan kam bo‘lmagan 
nuqta diapozonida o‘tkaziladi. Buning uchun yuk qabul qiluvchi qurilmaga foydalanish xujjatlarida 
ko‘rsatilgandek, tara massasi kompensatsiyasini bo‘lishi mumkin bo‘lgan qiymatlariga teng bo‘lgan 
qadoq toshlar joylashtiriladi. SHundan keyin, massani kompensatsiyalash bajariladi va, namunaviy 
qadoq toshlarni yuk qabul qiluvchi qurilmaga joylashtirgan holda, yuklangan tarozilarni xatoliklari 
aniqlanadi. Tara massasi kompensatsiyasidan foydalanilgan yuklangan tarozilarni xatoliklari 
foydalanishga oid xujjatlarida o‘rnatilgan yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar chegarasidan oshmasligi 
kerak.

---

159 
1.3.1.
Buyumlar sonini hisoblash xatoliklarini aniqlash (hisoblagichli tarozilar rejimi 
uchun). Massani o‘rtacha qiymatlari taroziga kiritilgan buyumlar sonini hisoblash xatoliklarini 
aniqlash, buyumlar soni ko‘rsatkichlarini, tortilayotgan buyumlar massasi qiymatlarini bitta 
buyumning berilgan qiymatiga bo‘lishdagi qismlarini solishtirish bilan o‘tkaziladi.