Tabiiy ofatlar va ulardan saqlanish

Tabiiy ofatlar va ulardan saqlanish

Zilzilalar

Zilzila - yer po‘stining ichki qismida ro‘y beradigan uzilish, sinish, siljish kabi jarayonlar ta’sirida sodir bo‘ladigan silkinishlar.

Yer silkinishi yuzaga kelish sabablariga koʻra kuyidagi guruhlarga boʻlinadi:

• Tektonik zilzilalar;
• Vulqon zilzilalari;
• Agʻdarilish, oʻpirilish zilzilalari;
• Texnogen (insonning muxandislik faoliyati bilan bogʻlik) zilzilalar.

Tektonik yer silkinishi eng uzoqga tarqaladigan va ko’p kulfat olib keladi

Zilzilaning alomatlari

• Yer ostki suvlarining fizik-kimiyoviy tarkibining oʻzgarishi (laboratoriyada aniqdanadi).
• Qushlar va uy xayvonlarining bezovtalanishi, gaz xidining kelishi, havoda chaqmoq chaqishi va yorugʻlik paydo boʻlishi.
• Bir-biriga yaqin, lekin tegmayotgan elektr simlaridan uchqun chiqishi, uylarning ichki devorlarida zangori shu’lalar paydo boʻlishi va lyuminitsent lampalarining oʻz-oʻzidan yonishi.

Zilzila vaqtida nima qilish kerak?

• Qo’l va tizzalaringiz bilan yerga yoting
• Boshingizni va bo’yningizni yoping
• Biron-bir narsaning tagiga berkinish tavsiya etiladi, ammo u narsa yeqilib shikastlamsligi lozim

Zilzila paytida nima qilmaslik kerak?

• Gugurt va boshqa yondiruvchi moslamalardan foydalanmang
• Ehtiyoj yo’q vaqtda telefoningizni ishlatmang, chunki bu tarmoqlarni band qilishi mumkun
• Silkinish to’xtaganidan so’ng, FVV ning yordamini kutmang, iloji bo’lsa o’zingizga o’zingiz yordam bering. Chunki FVV hodimlarining halokat tufayli vaqti bo’lmasligi mumkun
• Elektr simlari, eshiklar, devorlar va qulash xavfi bo’lgan narsalar yaqinida turmang

Yong’inlar

• Yong’in - odamlarning hayoti va (yoki) sog‘lig‘iga, yuridik va jismoniy shaxslarning mol-mulkiga, shuningdek atrof tabiiy muhitga zarar yetkazadigan, nazorat qilib bo‘lmaydigan yonish

Favqulotda vaziyatda nima qilish kerak?

• Yong’in paytida vahima qilmay, hamma narsani tashlab eng yaqin chiqishga yo’l oling
• Xonadan chiqayotgan vaqtda eshikni yoping, ammo eshik qulflanib qolmasligi lozim
• Binodan chiqishda liftlardan foydalanmang
• Iloji bo’lsa, burningizni havo o’tkazuvchi mato bilan yopib, nafas oling - bu is gazini yutishadan saqlaydi
• Tashqariga chiqqandan so’ng, mas’ullarning ruxsatisiz binoga qaytib kirmang

FVda kerak bo’ladigan asboblar

• Bolta
• Belkurak
• Arqon
• Birinchi yordam ko’rsatish uchun dori vositalari
• O’t o’chirgich

Qor Ko’chkisi

Qor ko’chkisi sodir bo’lganda asosiy qilinadigan ishlar:

• Barch og’ir narsalarni tashlab yuborish( tezroq qochish uchun).
• Qor ko’chkini biron bir yoniga o’tib olish chunki o’rtada eng ko’p qor bo’ladi va bu juda ham xavfli.
• Ko’chki sizni olib ketmasligi uchun biron bir mustahkam narsadan ushlab olish kerak. Masalan daraxt.
• Qor kirmasligi uchun tish va og’izni yopiq tutuish kerak.
• Agar ko’chki sizni o’zi bilan olib ketayotgan bo’lsa suzish usullari orqali uning oldi qismida turing.

Qor ko’chkisi to’xtaganda nima qilish:

• Agar imkoniyat bo’lsa o’zingizni qordan qazib chiqing
• Agar chiqa olmasangiz nafas olish uchun teshik oching
• Agar qayerga qarab qazishni bilmasangiz shunchaki tupurib ko’ring, shunda yer tortishish kuchi tupugingizni yerga tortadi
• Baqirib kuch quvvatingizni ketqizmang. Faqatgina qutqaruvchilar jamoasi sizga yaqin bo’lgandagina baqirishingiz mumkun.
• Tinchlanib nafas olishingizni o’z holatiga keltiring.

Tornado va bo’ronlar

Tornadoni ob-havio ko’rsatuvlarida kengayayotgan havoning aylanadigan qismi deb ta’riflashadi. Tornadoning bir tomoni bulutga va ikkinchi tomoni yerga tegib turadi. Tornadolar ko’pincha chaqmoq orqali sodir bo’ladi, ba’zida ularni chaqmoqlarsiz ham kuzatishingiz mumkun. Tornadolar bittalab yoki hammasi birgalikda kelishi mumkun., uzunligi va balandligi kengayib boraverishi mumkun va boradigan tomoni va tezligi ham o’zgara oladi.

Bo’ron bu-tropiklarda yuzaga keladigan dovul tezligidagi shamol. Ba’zida qor va yomg’ir bilan sodir bo’ladi. Bo’roning darajasi qancha baland bo’lsa u shunchalik xavfli bo’ladi

Birinchi tez yordam qutichasi tarkibi:

• 3 kunga yetadigan suv.
• 3 kunlik buzilib qolmaydigan yegulik.
• Batteriyali radio(ob-havo ma’lumotini eshitib qachon chiqish mumkunligini bilish uchun).
• Fonar.
• Kerakli dori-darmonlar.
• Hushtak (yordamga chqirish uchun).
• Maska (changdan himoyalanish uchun).
• Telefon quyosh baterekalsi yoki zaryadchigi bilan.

Tornado va Bo’ron vaqtida nima qilish kerak

Tornado yoki bo’ron boshlanganda binoni ichida bo’lsangiz uning eng pastki qavatiga tushishingiz kerak va oynalarsiz xonaga kirib olishingiz kerak. Agar binoni yer ostida qavati bo’lsa o’sha eng yaxshi joy hisoblanadi. Binoni markaziy qismi xavfsizroq chunki yonlari bemalol o’pirilib ketishi mumkun.