O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi tibbiy ta'limni rivojlantirish markazi toshkent pediatriya tibbiyot instituti



Download 452,67 Kb.
Pdf ko'rish
bet10/18
Sana11.06.2022
Hajmi452,67 Kb.
#655844
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   18
Bog'liq
JISMONIY-RIVOJLANISHNI-BAHOLASH-USULLARI

Somatoskopik 
sxemaga 
asoslanib, 
konstitutsiya 
tiplari 
quyidagicha 
aniqlanadi. 
-
Atenoid tiplar
. Tana, qo‘l barmoqlari, tovon shakllarini ozg‘inligi bilan tavsiflanadi. 
Epigastral burchak o‘tkir, bel egilgan, kurak chiqib turadi. Suyak ingichka. Mushak yo‘q 
komponentlari kam rivojlangan. Mushak kuchi va kardiorespirator tizimining ishlab 
chiqarishni kichik absolyut kattaliklarida nisbiy kattaliklar ancha yuqori, jismoniy 
yuklamalarga reaksiyalar tejamkor. 
-
Ko‘krak (torokal) tiplar
. Bu tipda tana shakli oriq, tor (asteniklarga qaraganda kamroq 
darajada), yelka kengligi o‘rtacha, epigastral burchak to‘g‘ri, ko‘krak qafasi silindrik, 
tananing yog‘, mushak va suyak komponentlari kuchsiz yoki o‘rtacha rivojlangan. 
Harakatlanish sifati va kislorod iste’mol qilishning nisbiy ko‘rsatkichlari yuqori. 
-
Mushakli tip
. Boshqa tipdan o‘rtacha yog‘ komponentiga ega bo‘lgan holda , mushak va 
suyak komponentlarini yaxshi rivojlanishi bilan farq qiladi. Tana tuzilishi mutanosib, 
yelka keng, toz tor, ko‘krak qafasi silindrik, epigastral burchak to‘g‘ri, tana og‘irligi 
o‘rtachadan yuqori, jismoniy ish qobiliyati yuqori darajada, harakatlanish sifatini 
absolyut va nisbiy ko‘rsatkichlarining qiymatlari katta. 
-
Qorin tipi (digestiv).
Unga gavdali tana tuzilishi mos. Tana og‘irligi o‘rtachadan katta, 
yog‘ qavati yaxshi rivojlangan. Tananing mushak va suyak komponentlari rivojlanishi 
o‘rtacha. Yelka va toz keng, qorin chiqqan, tananing hamma qismlari dumaloq. 
Harakatlanish sifatining absolyut kattaliklari ancha yuqori, nisbiy esa past. Jismoniy ish 
qobiliyati susaygan. Jismoniy zo‘riqishlarga reaksiyasi tejamkor emas. 
Qad-komat – bu oyoq tovonlarini birgalikda va uchlarini 45-50

burchak ostida 
bo‘lgan bemolol turgan odamning odatiy holatidir. Oldi tarafdan qaralganda 
quyidagilarga e’tibor beriladi, kallaning turishiga, yelkalari va ko‘krak uchlarini bir 
tekkisda turishi, ko‘krak qafasi va qorinni shakli, korpus holati, bel uchburchaklarini 
simmetrikligini, oyoq shakllari. Orqa tarafdan qaraganda quyidagilarga e’tibor beriladi: 
kalla holati, yelkalar tekisligi, ko‘krak holati, bel uchburchaklarini simmetrikligini, 
umurtqa o‘simtalarini tekisligi, yonbosh suyaklarini bir tekkisligi. Egilgan korpusda 
(pastki jag‘ ko‘krakka tegishi kerak, qo‘llar erkin osilgan) e‘tibor quyidagilarga 
qaratiladi: umurtqa o‘simtasini chizig‘iga, ko‘krak qafasi tuzilishini bir tekisligiga, bel 


sohasida mushak yostiqchasi va qovurg‘a o‘rkachini borligiga. Yon tarafdan qaralganda 
kallaning holati ko‘krak va bel bo‘limlarida fiziologik bukilishni silliqligi yoki 
kuchayganligini aniqlaydi. Osanka to‘g‘ri va noto‘g‘ri deb baholanadi. To‘g‘ri osankada 
tekshirilgan vaqtda umurtqa simmetrik, bo‘yin yelka chizig‘i, qo‘ltiq osti burmasi, 
yonbosh suyaklar ikkala tomonda bir xil. Skoliozda esa uni darajasiga qarab 
simmetrikligi o‘zgaradi. 
Pastki qismlarni (oyoq, qo‘l) aniqlash muhimdir, (yonbosh suyagini oldingi 
yuqorigi o‘qidan oxirgacha ichki oyoq panjalarigacha) kuzatuvlar shuni ko‘rsatdiki, 
maktabgacha va maktab yoshidagi bolalarda osankani defekti va umurtqani qiyshayishi 
bir oyoqni kaltaligi hisobiga kuzatilar ekan (35% yaqin). Oyoqning uzunligini o‘lchashni 
belda yotgan holda bajariladi, oyoqlar birga bo‘lishi kerak, bunda burunning uchi, kindik 
va oyoqlarni birlashgan nuqtasi bitta chiziqda yotishini hisobga olish kerak. Ba’zan bir 
oyoqni kaltaligini shunday qaraganda ham bilish mumkin. 
Mushak tizimi. Mushakni simmetrikligi, tonusi va sig‘imini baholanadi. 
Tekshirilganda mushak tizimini sig‘imi o‘rtacha, yomon, yaxshi rivojlanganligi bilan 
tavsiflanadi. Sportchilarda mushak massasini tanaga nisbatan foyizini baholash 
muhimdir. Hozirgi paytda trenerlar uchun qulay bo‘lmagan mushak og‘irligini 
baholovchi usullar mavjud (bioximik, ultratovush, antropometrik). Mushak tonusi 
normal, giper va gipotonus bilan tavsiflanadi. Buning uchun maxsus manometr 
qo‘llaniladi. Asab kasalliklarida, travmotologiyada mushak tonusi ballarda belgilanadi

Download 452,67 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish