O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi tibbiy ta'limni rivojlantirish markazi toshkent pediatriya tibbiyot instituti

Jismoniy tarbiya bilan shug
‘
ullanuvchi va sportchilarning tibbiy tekshiruvini 
sxemasi 
 
Tibbiy tekshiruv qanday bo‘lishidan qat’iy nazar ularni o‘tkazishda ma’lum 
majburiyatlarga amal qilish kerak: kompleksli tibbiy tekshiruvni funksional va 
dinamikaga yo‘naltirish, shuningdek olingan ma’lumotlar interpretatsiyasida alohida 
yondashuv lozim. 

---

1-
rasm. Tibbiy tekshiruvning sxemasi 
Tibbiy 
tekshiruv 
turlari 
Birlamchi 
Bosqichli 
Qo’shimcha 
Joriy, tezkor 
Tibbiy 
tekshiruvning 
maqsadi 
Tibbiy 
guruxlarni 
aniqlash. 
Jismoniy tarbiya 
va sport bilan 
shug’ullanish 
uchun 
qobiliyatga 
qarab xulosa 
berish. Maxsus 
tanlov o’tkazish 
Mashg’ulotlar 
dinamikasini 
ta’sirini 
aniqlash 
Travma va 
kasallik 
o’tkazilgandan 
keyin, 
musobaqalarda 
qatnashish 
uchun 
qaytadan 
qatnashish 
vaqtini 
aniqlash 
Organizmni 
zuriqishdan 
keying 
o’zgarishlarini 
taxlili. Ko’p 
kunli 
musobaqalarda 
qatnashish 
qobiliyatini 
baxolash 
Tibbiy 
tekshiruvga 
talabalar 
Kompleksli, shaxsiy yondashuvning dinamik va funktsional 
yunalishi 
Tibbiy xulosa 
asosida yotgan 
kriteriyalar
Salomatlik
Funktsional 
xolat
Jismoniy 
rivojlanish 
Kriteriyalarni 
aniqlash 
usullari
Tibbiy xulosa 
asosida yotgan 
kriteriyalar
Tibbiy xulosa 
asosida yotgan 
kriteriyalar
Tibbiy xulosa 
asosida yotgan 
kriteriyalar
Sog’lom 
Praktik, sog’lom 
tashxis
Juda yomon 
Yomon
O’rta
Yaxshi
A’lo 
O’rta
o’rtadan yuqori
Hartadan 
Kriteriyalarni 
baxolash

---

Minimal paraklinik tekshiruvlar quyidagilarni o
‘
z ichiga olishi kerak: 
- jismoniy rivojlanishni tekshirish (yosh sportchilarda jinsiy rivojlanish darajasini ham 
aniqlaydi); 
- ko‘krak qafasini R- grafiyasi; 
- EKG, tinch va jismoniy zo‘riqishdan keyingi exokardiografiya; 
- funksional proba uchun yurak qon tomir tizimidan analiz olish; 
- umumiy RWC ni aniqlash; 
- umumiy qon va siydik tahlili. 
Birlamchi tibbiy tekshiruvda muhim va murakkab masalalardan biri sog‘liq 
holatini baholash, yashirin patologiyalarni, nasliy moyilligi bor kasalliklarni topish 
hisoblanadi. VOZ bo‘yicha sog‘liq bu faqatgina jismoniy nuqsonlarni va kasallikni yo‘q 
bo‘lishi emas balki ruxiy, ijtimoiy to‘liq jismoniy holatlar hamdir. 
Salomatlikni asosiy kriteriylari: 
- strukturani funksiyaga, funksiyani strukturaga mos kelishi (morfologik va funksional 
buzilishlarni yo‘qligi); 
- organizm ichki muhitini doimo ushlab turish (gomeostaz); 
- yuqori ish qobiliyati va psixoemotsional holatlar. 
Salomatlik gradiatsiyasi: 
- sog‘lom 
- praktik sog‘lom (holatni sog‘liq yoki kasallik tomonga og‘ishi, xuruj bo‘lmagan 
paytlarda yaxshi kompensatsiyalanadi)
- kasalligi bor, sport mashg‘ulotlaridan chetlash talab qilinadi. 
Sport tibbiyotini amaliyotida salomatlik holatlarini baholash prinsipi: 
- sport mashg‘ulotlariga qarshi bo‘lgan kasalliklar va patalogik holatlarni chegaralash; 
- salomatlik holatini bashorat qilish( bunda konstitutsiyasini o‘ziga xosligi, patologik 
irsiyat, yopiq patologiya ehtimolligi, oldin kechirilgan kasallik va jarohatlar); 
- tekshirilayotganlarda xavf darajasini chegaraviy holatlarini aniqlash.