|
SAVOLLAR
“Korpus lingvistikasi” fanining predmeti, maqsad va vazifalari.
Teglashning korpus tuzishdagi ahamiyati.
Korpus annotatsiyasi, korpus hajmi va klassifikatsiyasi.
Korpus tuzishning umumiy tamoyillari. Zamonaviy korpuslarning imkoniyati. Rus, ingliz korpuslari tarixi, rivojlanishi va bugungi holati.
Rus tili maxsus mantlar korpusi haqida umumiy ma’lumot, tuzilishi va interfeysi.
Turli elektron resurslar: elektron lug‘at, tezaurus va korpuslar
Turkiy tillar korpus lingvistikasi: tadqiqot va tadiqotchilar
Korpus lingvistikasi obyekti, predmeti.
Mualliflik korpusi tuzishning lingvistik asoslari.
Korpus lingvistikasining tilshunoslik fanlari orasida tutgan o`rni.
Korpus tarkibi, materiali, razmetkaning o‘ziga xos turi.
Rus tili og`zaki nutq korpusi. Tuzilishi, interfeysi, lingvistik, lingvodidaktik, ijtimoiy ahamiyati.
Turkiy tillar kompyuter va korpus lingvistikasi bo‘yicha tadbirlar. Turkiy tillarning kompyuter instrumentariylari.
Matnning avtomatik razmetkasi: tagging va parsing.
Mualliflik korpuslarining mushtarak va farqli jihatlarini.
Milliy korpusning xususiyatlari. Milliy korpusni yaratishga qo`yilgan talablar. Milliy korpusda reprezentativlik masalasi.
Korpusning lingvistika, lingvodidaktikada ma’lumotlarni qayta ishlash imkoniyati.
Badiiy, dialektal, suhbat matnlari. Folklor, dramatik, publitsistik, she’riy matnlar praporsiyasi.
Korpus lingvistikasining shakllanishi, taraqqiyoti hamda bugungi holati. Birinchi va ikkinchi avlod korpuslari.
Parallel korpusning tuzilishi va interfeysi.
Parallel korpusning lingvistik, lingvodidaktik, tipologiya va tarjima nazariyasi ta’limidagi ahamiyati.
Korpusni loyihalash va tuzish texnologik jarayoni.
Korpus menedjeri va konkordanslar haqida.
Korpusning leksikologiya, morfologiya, sintaksis hamda xorijiy tillarni o`qitishdagi ahamiyati.
Lingvistik korpus va elektron kutubxona.
Lingvistik korpus va elektron kutubxona.
Корпус – маълум мақсадда йиғилган матнлар мажмуини ташкил этувчи
тил бирликлари йиғиндиси, табиий тилдаги электрон шаклда сақланадиган
ёзма ёки оғзаки, компьютерлаштирилган қидирув тизимига дастурий
таъминот асосида жойлаштирилган on-line ёки off-line тизимда ишлайдиган
матнлар жамланмаси. Лингвистик тадқиқот ва амалий топшириқлар ечими
учун тил корпуслари замонавий тилшуносликнинг инкор этиб бўлмас иш
қуроли. У оддий электрон кутубхонадан фарқланади. Электрон кутубхона
халқнинг ижтимоий-сиёсий, маънавий, иқтисодий ҳаётини акс эттирувчи
бадиий ва публицистик асарларни нисбатан тўлиқ қамраб олишни мақсад
қилган бўлади. Электрон кутубхона матнлари тилшунослик нуқтаи
назаридан лексик, морфологик, грамматик, семантик белгилар асосида ишлов
берилмаганлиги сабабли лингвистик тадқиқот учун ноқулайлик туғдиради.
Чунки электрон кутубхона илмий тадқиқот материали базасини тайёрлаш
мақсадида тузилмайди, балки миллий-маънавий меросни тўплашни мақсад
қилган бўлади. Тил корпуси эса электрон кутубхонадан фарқли ўлароқ,
тилни ўрганиш учун зарурий, фойдали ва қизиқарли матнларни тўплашни
назарда тутади. Корпусни электрон кутубхонадан ажратиб турувчи биринчи
омил ундаги матннинг хусусияти ва қўшимча маълумот билан
бойитилганлиги ҳисобланади ҳамда бу белги корпуснинг алоҳида қисми –
корпус бирликларига ёзилган изоҳни ташкил этади.
Фойдаланувчига бирор сўз керак бўлса, буни одатий матн муҳаррири
ҳам топиб беради. Лекин сўзнинг грамматик маъноси ва тузилишини
“тушунадиган” матн билан ишлаш жуда кўп афзаллик ва қулайликка эга.
Сўзшаклни қидириш керак бўлса, бундай дастурий таъминот, яъни корпус
тадқиқотчи ёки фойдаланувчига жуда катта ёрдам бериши мумкин. Агар
тадқиқотчи ўз иши учун мисолни топиш, уларни картотекага кўчириш
(компьютер технологиялари ривожланишидан олдинги даврда)га ойлаб,
баъзан йиллаб вақт сарфлаган бўлса, бугун дунё тил корпуслари ёрдамида
саноқли дақиқада юзлаб мисолни топишга, улар устида ишлаш имконига эга
бўлди. Махсус қидирув корпусдан маълумот олишга мўлжалланган бир
қанча дастурдан иборат, статистик ахборот ва қидирув натижасини
фойдаланувчига қулай шаклда тақдим этади. Тилда қандай жараён
кечаётганлигини аниқ тасаввур қилиш учун корпус қамровини янада
кенгайтириш, нафақат ёзма нутқ, балки оғзаки нутқ материалидан
фойдаланиш ҳам мақсадга мувофиқ. Бундай корпус ёрдамида тил тараққиёти
натижасида унда содир бўлган ва кутилаётган ўзгариш ҳақида аниқ хулоса
чиқариш мумкин
Korpusning leksikologiya, morfologiya, sintaksis hamda xorijiy tillarni o`qitishdagi ahamiyati.
Do'stlaringiz bilan baham: |
