O’zbеkiston rеspublikasi qishloq

АНДИЖОН ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИК ИНСТИТУТИ 
keladi. Kuzatish natijalarini miqdoriy tahlil qilishda statistik metodlarni quyidagi 
tartibda qo’llash lozim: 
-
olingan natijalarni foizlar bo’yicha hisoblab chiqish; 
-
to’plangan ma’lumotlarning o’rtacha arifmetik qiymatini topish; 
-
son qatoridagi o’rtacha kvadrat og’ishni hisoblash (sigma); 
-
son qatoridagi miqdorlar tarqoqligini aniqlash (dispersiya); 
-
omillar o’rtasidagi muayyan munosabatlar mavjudligini (korrelyatsion) 
tahlil qilish; 
-
ma’lumotlar, metodikalarning ishonchililik darajasini aniqlash uchun 
Styudent mezonidan foydalanish lozim. 
2.2. Test metodi 
Ilmiy psixologik manbalarda qayd qilinishiga ko’ra, intellekt-lotincha so’zdan 
olingan bo’lib, u odatda aql – idrok, anglash, tushunish, fahmlash degan ma’noni 
anglatadi. Bizningcha, intellekt shaxsning muayyan darajada mustahkam, barqaror 
aqliy qobiliyatlari majmuasi tuzilishidan iboratdir. 
O’z davrida A+SHlik psixolog ę.ęrimen intellekt oltita tarkibdan iborat, degan 
g’oyani ilgari suradi va ularni quyidagicha tartibda joylashuvini ko’rsatib o’tadi: 
-
sonli operatsiyalariga nisbatan qobiliyatlilik; 
-
lug’at boyligi ko’lami; 
-
geometrik shakllar o’rtasidagi o’xshashlik va farqli tomonlarini ajratishga 
nisbatan uquvchanlik; 
-
shaxs nutqining tezligi yoki sur’ati; 
-
shaxsning fikrlashga, mulohaza yuritishga nisbatan qobiliyatliligi; 
-
xotiraning mahsuldorligi yoki noyob xislatliligi. 
YAna bir salohiyatli psixolog L.Tyorstoun umumiy intellektning turli 
jabhalarini tadqiq qilib, ularni umumlashtirib «birlamchi aqliy potentsiyalar» deb 
ataydi. Muallif yetti xildagi potentsiyalar o’zaro farqlanishini ta’kidlab o’tadi:
-
insonning hisoblash qobiliyati ko’rsatkichi; 
-
og’zaki so’zni ixcham ifodalashining ko’rsatkichi, nutq yordami bilan tez 
o’qish hadisini egallaganligi; 
-
og’zaki ma’lumotlarni to’la idrok qilish yoki idrok qilingan so’zlarni 
tushunish, anglash; 
-
fazoviy operatsiyalarni amalga oshirish imkoniyati yoki shaxsning 
chamalash qobiliyati (uquvchanligi); 
-
xotiraning mustahkamligi yoki uning barqarorligi; 
-
fikrlashga, munozara yuritishga qobiliyatlilik; 
-
shaxs idrok qilishining tezligi yoki uning sur’ati. 
ęrantsuz psixologi T.Ribo idrok ko’lamining kengayishi, bilimlarning 
ko’payishi, diqqatni bir vaqtning o’zida bir necha ob’ektga qarata olishi – inson 
intellekti taraqqiyotiga olib keladi va u uch bosqichdan iborat bo’lishi mumkin 
ekanligini ta’kidlaydi: 
-
shaxs imitatsiyasi yoki uning tashqi taqlidi, 

---