O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va

Eshitishda nuqsoni bo‘lgan bolalarning estetik tarbiyasi

Maktabgacha ta’lim muassasalari tarbiyachilari bolalarning qobiliyatlaridan qat’i nazar san’atning barcha turlari bilan tanishtirishlari va badiiy qobiliyatning har tomonlama rivojlaa nishini ta’minlashlari zarur.

Bolalarning badiiy ijodiyoti tasviriy san’at, musiqa, badiiy so‘z, teatr kabi rang-barang turlarni o‘z ishiga oladi. Eshitt ishda nuqsoni bo‘lgan bolalarning bilish jarayonidagi o‘ziga xosliklar va eshituvning keskin pasayishi estetik tarbiya jarayy onini murakkablashtiradi.

A.A.Venger, A.P.Gozova, T.V.Rozanova N.M. Solovevv larning psixologik tadqiqotlari, kar bolalarning ko‘rish va takk til–vibrasiyani idrok qilish qobiliyatlari eshitadigan tengdoshh larga nisbatan orqada qolishi – eshitmaslik va og‘zaki nutqnn ing kechikib rivojlanishining oqibati ekanligini ko‘rsatadi. Xarakatlanish, xususan mayda qo‘l motorikasining orqada qolishi oqibatida rasm solish malakalari kechikib rivojlanadi. Eshituv idrokining cheklanganligi bolalarni musiqani san’at janri sifatida anglash imkoniyatidan mahrum qiladi hamda kar va zaif eshituvchi maktabgacha yoshdagi bolalarning musiqiy tarbiyasi o‘ziga xos ravishda kechishiga olib keladi.

Maktabgacha surdopedagogika fani estetik tarbiyaning quu yidagi vazifalarini belgilaydi:


Mehnat mashg‘ulotlarida tarbiyachi ravon, aniq, tushunarr li, grammatik jihatdan to‘g‘ri nutqdan foydalanadi, bolalarnn ing nutqiy muloqotini rag‘batlantiradi.

Tushunchalarni mustahkamlash uchun tarbiyachi kichik matnlardan foydalanadi. («Navbatchi qiz», «Onam bilan», «Uyni tozalash», «O‘zimiz gul ekdik»). Masalan, «Navbatchi qiz» matnidan Dilnoz navbatchi bo‘lganida, tushlikka dass turxon tuzatganini, likobshalar, kosalar, non va soshiqlarni qo‘yganini, lekin koshik qo‘yishni esdan shikarganini bilib olishadi. Bolalar ovqatga o‘tirishadi, ammo shunda qoshiqlar yo‘qligi bo‘linib qoladi. Tarbiyachi bilan birgalikda Dono beparvo qiz ekanligi haqida xulosa shiqariladi. Hikoyalar syuu jeti sodda bo‘lib bolalarning hayotidan olinadi va maktabgacha yoshdagi bolalarning mehnat tarbiyasiga xizmat qiladi.