O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Ta’lim vazirligi Toshkent Davlat Sharqshunoslik instituti

 ىتفل  ning 

o‘rinlari almashtirilsa, ega 

 

ىسوم to‘ldiruvchiga aylanadi. 

Bola Musoni ziyorat qildi ىسوم ىتفلا راز

 

 

So‘z to‘ldiruvchi o‘rnida kelsa, ega undan keyin keladi. Kimni ko‘rding? 

؟تيأر نم

 

    – “kimni” نم so‘zi to‘ldiruvchidir.  

U nechta kitob sotib oldi?  ؟ىرتشا ًاباتك مك

 

 

Bu  misolda   ًاباتك  vositasiz  to‘ldiruvchidan  keyin  ega  (kesimning  ichida 

yashiringan)  kelayapti,   

ْمك  vositasiz  to‘ldiruvchi  vazifasida  kelyapdi,  chunki 

gapning oxirida o‘timli fe’l gapning boshidagi “nechta” so‘ziga ham ta’sir etyapdi. 

Sen  qaysi  tilni  bilasan?  ؟فرعت  ةغل  ةيأ  jumlasida  ham  oxirgi    فرعت  “sen  bilasan” 

kesimi  ةغل ةيأ  iborasiga ta’sir etayapdi. 

 

53 

Sen  buni  kimga  aytding?   ؟اذه تلق  نمل  jumlasidagi نمل  vositali  to‘ldiruvchi,  تلق 

gapning kesimi va egasi, اذه esa vositasiz to‘ldiruvchi hisoblanadi. 

“U sizlarning qaysilaringizga kitobni yubordi?” - ؟باتكلا لسرأ مكنم يأ ىلإ 

Bu  yerdagi  مكنم  يأ  ىلإ  vositali  to‘ldiruvchi,  لسرأ  “u  yubordi”  –  kesim  va  ega, 

ا

باتكل  

vositasiz to‘ldiruvchidir. 

Agar ega turli shaxsda bo‘lsa , odatda avval I – shaxs, keyin II – shaxs keladi, 

fe’l esa birlikda yoki ko‘plikda turadi. 

“Men va sen keldik” – تنأو انأ تئج 

“Men va bola keldim”- دلولاو انأ تيضم

 

 

“Men  va  ikki  o‘rtog‘im  o‘qituvchilarim  huzurida  bo‘ldim”-  دنع  ياقيفرو  انأ  تنك

 يِملعم (Xolidov B.Z. 132 bet, 52 – mashq) 

Arab  tilidagi  quyidagi  hozirgi  kelasi  zamondagi  5ta  fe’lning  oxirgi 

qo‘shimchalari tubandagi holatlarda o‘zgarishi mumkin:  

Agar  jumladagi  HKZ  fe’li  oldida   

ْمل  va   ْنل  yuklamalari  kelsa,  uning  tahlili 

quyidagicha bo‘ladi: 

 

فرم ،عراضم لعف :بهذي وه

 هعفر ةملاعو عو

ةمضلا

 

 ةملاعو بوصنم عراضم لعف :  بهذي  ْنل وه

ةحتفلا هبصن

 

 ةملاعو موزجم عراضم لعف : ْبهذي ْمل وه

نوكسلا همزج

 

 ةمضلا

–

 

عفرلا ةلاح يف

 

 ةحتفلا

–

 

بصنلا ةلاح يف

 

 نوكسلا

–

 

مزجلا ةلاح يف

 

 

Quyidagi 5 ta HKZ fe’lini eslab qoling: 

يلعفت

 

نيلعفت

 

1

 تنأ .

 

لاعفت

 

نلاعفت

 

2

 امتنأ .

 

لاعفي

 

نلاعفي

 

3

امه .

 

اولعفت

 

نولعفت

 

4

 متنأ .

 

اولعغي

 

نولعغي

 

5

مه .

 

 

Birinchi ustun ن lik fe’llar, ikkinchi ustundagi ن siz fe’llar qachon ishlatiladi, 

degan savolga javob berish uchun quyidagi misollarni eslab qoling. 

Sen hech 

o‘rganmading 

 ِتنأ

 ْمل

يسردت

 

Sen 

umuman 

o‘rganmaysan 

 ِتنأ

  ْنل

يسردت

 

Sen 

o‘rganayapsan 

 تنأ

نيسردت

 

II 

sh. 

m.s. birlik 

Sen 

ikkalang hech 

o‘rganmading 

 امتنأ

اسردت مل

 

Sen 

ikkalang 

umuman 

o‘rganmaysan 

 امتنأ

  ْنل

اسردت

 

Sen 

ikkalang 

o‘rganayapsan 

 امتنأ

ناسردت

 

II 

sh. 

ikkilik 

U ikkalasi 

 امه

U ikkalasi 

 امه

U ikkalasi 

 امه

II 

sh. 

 

54 

hech 

o‘rganmadi 

اسردي مل

 

umuman 

o‘rganmaydi 

 نل

اسردي

 

o‘rganayapti 

ناسردي

 

ikkilik 

Siz hech 

o‘rganmadingiz 

 متنأ

 مل

اوسردت

 

Siz 

umuman 

o‘rganmaysiz 

 متنأ

 نل

اوسردت

 

Siz 

o‘rganayapsiz 

 متنأ

نوسردت

 

II 

sh. 

ko‘plik. 

m.z. 

Ular hech 

o‘rganmadilar 

 مل مه

اوسردي

 

Ular 

umuman 

o‘rganmaydilar 

 مه

  ْنل

اوسردي

 

Ular 

o‘rganayaptilar 

 مه

نوسردي

 

III  sh. 

ko‘plik 

m.z. 

 

Yuqoridagi  misollardan  shu  narsa  ma’lum  bo‘ldiki,  HKZ  fe’lidan  oldin  kelib, 

ish-harakatning  o‘tgan  zamonda  bajarib  tugatilganligini  bildiradigan  مل 

yuklamasidan  keyin  va  ish-harakatning  kelasi  zamonda  butkul,  umuman,  hech 

bajarilmasligini  anglatuvchi  نل  yuklamalaridan  keyin  keladigan  5  ta  fe’llarning 

oxirgi harakatlari bir xil bo‘lar ekan. 

Yuqoridagi misollarning birinchi ustunidagi fe’l عوفرم, ikkinchisidagi بوصنم va 

oxirgisidagi موزجم da turipti. 

Birnichi ustundagi fe’llarga shunday sharhlash mumkin: 

 نونلا توبث هعفر ةملاعو عوفرم عراضم لعف

(nunning sobitligi)

 

Ikkinchi ustundagi so‘zlar نل yuklamasidan keyin kelib, بوصنم dir. Uning sharhi 

quyidagicha: 

 نونلا مزج هبصن ةملاعو بوصنم عراضم لعف

(nunning tushib qolishi)

 

Uchinchi ustundagi fe’llar مل yuklamasidan keyin kelib. موزجم bo‘layapti. Uning 

sharhi quyidagicha: 

 نونلا فذح همزج ةملاعو موزجم عراضم لعف

(nunning tushib qolishi) 

 

Demak,  yuqoridagi  5  ta  HKZ  dagi  fe’llardagi  o‘zgarishlar  quyidagicha:  a)  ن 

nunning  borligi  عفر  holatining  alomati  (bosh  kelishikning)  alomati;  b)  ن  nunning 

yo‘qligi بوصنم (istak mayli) va موزجم (shart mayli) alomati ekanligini anglatayapti. 

Fe’liy  jumlani  arab  tilida  tahlil  qilish  sohasida  ham  talabalar  ko‘nikmaga  ega 

bo‘lishlari  uchun  quyidagi  usullardan  foydalanib  turishlari  zarur.  Quyidagi  fe’liy 

jumlaning  arab  tilidagi  tahliliga  alohida  e’tibor  bering  va  uni  eslab  qoling:    ىطعأ

لاطلل زئاوج ذاتسلأا

نيزاتمملا ب

 – Ustoz a’lochi talabalarga sovg‘alar berdi. 

نيزاتمملا

 

بلاطلا

 

ل

 

زاوج

 

ذاتسلأا

 

ىطعأ

 

 تعن

 ةملاعو رورجم

 هّنلأ ،ءايلا هرج

ملاس ركذم عمج

 

 مسا

 ةملاعو رورجم

ةرسكلا هرج

 

رجلا فرح

 

 هب لوعفم

 بوصنم

 هبصن ةملاعو

ةحتفلا

 

 لعاف

 ةملاعو عوفرم

ةمضلا هعفر

 

ضام لعف

 

 

أس

؟سردلا  نومهفت  له  :بلاطلا  ذاتسلأا  ل   -  Ustoz  talabalardan  so‘radi:  darsni 

tushindilaringizmi? 

سردلا

 

نومهفت

 

له

 

بلاطلا

 

ذاتسلأا

 

ىطعأ

 

 هب لوعفم

 بوصنم

 هبصن ةملاعو

ةحتفلا

 

 لعف

 عمج عراضم

 ركذم عوفرم

 هعمج ةملاعو

 ةملاع

ماهفتسلاا

 

 هب لوعفم

 بوصنم

 هبصن ةملاعو

ةحتفلا

 

 لعاف

 ةملاعو عوفرم

ةمضلا هعفر

 

ضام لعف

 

 

55 

واولا

 

 

سردلا نع يرخأتت لا :ةبلاطلل ةذاتسلأا تلاق – Ustoz ayol talaba qizga dedi: darsdan kech 

qolma. 

سردلا

 

نع

 

رخأتت

ي

 

لا

 

ةبلاطلا

 

ل

 

ذاتسلأا

ة

 

تلاق

 

 مسا

 رورجم

 ةملاعو

 هرج

ةرسكلا

 

 فرح

رجلا

 

 لعف

 رملأا

 بطاخم

ثنؤم

 

 ةملاع

يفنلا

 

 مسا

رورجم

 

 ةملاعو

 هرج

ةرسكلا

 

 فرح

رجلا

 

 لعاف

 عوفرم

 ةملاعو

 هعفر

ةمضلا

 

 لعف

ضام

 

 

Fe’l – kesimning egadan keyin kelishi 

Agar ikki va undan ortiq egadan keyin kesim kelsa, u ikkilikda yoki ko‘plikda 

turishi  mumkin.  Masalan:  Bir  kun  toshbaqa  va  quyon  musobaqalashdilar افحلس

  ة

 اقباست ةرم بنرأو

-

 

 

Sher, tulki va bo‘ri do‘stlashdilar  اوبحطصا بئذو بلعثو دسأ

-

 

 

Men va yigit u yerga boramiz  مث ىلإ يضمن ملاغو انأ

-

 

 

Birinchi jumlada uyushib kelayotgan ikkita egadan keyingi kelgan kesim 

 

اقباست

 

 

ikkilik  sonda  turibti.  Ikkinchi  jumlada  uchta  uyushib  kelayotgan  egadan  keyingi 

kesim  اوبحطصا  ko‘plikda  kelayapti.  Uchinchi  jumlada  ikkita  uyushib  kelayotgan 

egadan (ikkita bo‘lishiga qaramay) keyingi kesim يضمن ko‘plikda turibdi. 

Aksariyat  arab  tili  darsliklarida  ikkilik  sonida  tuslanayotgan  fe’lning  ikkilik, 

birinchi  shaxsi  o‘rniga  –  (tire)  qo‘yiladi,  ya’ni  fe’lning  ikkilik  sonining  birinchi 

shaxsi  yo‘q  degan  ma’noda.  Lekin  mantiqan  olib  qaraganda,  ish-harakatni  ikki 

kishi  hozirgi  kelasi  zamonda  bajarsa,  fe’lning  ko‘plik  soni  ishlatilsa,  to‘g‘ri 

bo‘ladi.  Yuqoridagi  misollarda  bu  fikr  tasdiqlanayapti.  ةلاسرلا  بتكن  يقيدصو  انأ  – 

“Men va do‘stim xat yozayapmiz”. Bu misolda  بتكن fe’li ishlatilmasdan qaysi fe’l 

ishlatilishi mumkin? 

 

Shaxsi noma’lum gaplar 

Tabiat voqealarini bayon etishda, bizni o‘rab turgan borliqning turli nomlari ega 

o‘rnida keladi.  

Yomg‘ir yog‘di (osmon 

yomg‘irlashdi). 

          .ءامسلا ترطما

  

Er qorong‘ilashdi (zulmatga 

cho‘kdi). 

ضرلاا تملظا

       .

 

Qor yog‘di (dunyo qorlashdi). 

 جلث ( .ايندلا تجلث

).جلثلا 

Tong otdi. 

  .حابصلا حبصا

 

 

Unga yaxshi bo‘ldi (qalbi orom oldi) 

ط ( .هسفن تباط

 با

).اسفن

  

 

Unda xohish tug‘ildi. 

 ّنم

.هسفن هت  

           

Kishining ichki holati va tana a’zolarining nomlari ega sifatida keladi. 

 

56 

Uning yuragi siqildi.    

  هردص قاض

 

-

     

Uning ko‘ngli xursand bo‘ldi.   

هردص حرشنا

 

-

 

 

 

Egasi noaniq gaplar 

Arab tilidagi egasi noma’lum gaplar نأ اولمعأ

 

 ta’kidlaydilarki, اولاق aytdilar,  اوركذ

نأ esladilarki fe’llari yordamida,  noaniqlik  esa, 

ءرم

،

 

لجر

 (har bir kishi, har kishi, 

qandaydir kishi) so‘zlari orqali ham ifodalanadi. 

Har bir kishi o‘zining xohlaganini berishini istaydi.

ديري

 

لك

 

 هانم يطعت نأ ءرملا

-

 

 

Bu, istak mayli ma’nosini anglatuvchi jumlaning kesimi   ديري , egasi  ءرملا so‘zi, 

 يطعت نأ istak maylidagi fe’l-kesim,    هانم  vositasiz to‘ldiruvchidir. 

Ba’zan “faraz” qilinayotgan ega shu gapda ishtirok etayotgan fe’ldan yasalgan 

sifatdoshning aniq darajasining o‘zi kelishi mumkin. 

Ularning biri aytdi.   مهنم لئاق لاق

-

 

 

Ular aytdilar.   نولئاقلا لاق 

Hech kim unga o‘xshaganligini eshitmadi.  هلثم نوعماسلا عمس ام

-

 

 

Agar  ega  shaxsni  anglatmasa,  undan  oldin  kelayotgan  fe’l-kesim  ikkala  jinsda 

ham turishi mumkin.  

Quyosh chiqdi. سمشلا تعلط = سمشلا علط

 

-

 

Agar birlikdagi ega muannas jinsda bo‘lsa va u egadan keyinoq kelmasa, unda 

fe’l ikkala jinsda turishi mumkin. 

Bugun ayol keldi.  ةأرمإ مويلا تءاج = ةأرمإ مويلا ءاج

-

 

Lekin ko‘p hollarda muannas jinsda keladi. 

Agar  ega  muzakkar  va  muannas  jinsda  siniq  ko‘plikda  bo‘lsa,  uning  shaxsni 

bildirishi  yoki  bildirmasligidan  qat’iy  nazar  fe’l  birlikda  va  turli  jinsda  turishi 

mumkin. 

Fe’l-kesimning muzakkar jinsda turishiga misol. 

Va ayollar shaharda dedilar.  ةنيدملا يف ةوسن لاقو

-

 

 

Fe’l-kesimning muannas jinsda turishiga misol. 

Banu tamimlar aytdilar. - .ميمت ونب تلاق 

Erkaklar uni ichayaptilar.-.

 

لاجر اهوبرشي  

Agar  bajarib  bo‘lmaydigan  ish  harakatni  hamda  ularni  hisoblashni  iloji 

bo‘lmasa, (ular aniq bo‘lmasa) fe’lning quyidagi majhul darajasi ishlatiladi. 

 

نإ ليق aytdilarki... هل لاقي   -uni ataydilar, u ataladi   

-

 

يكح hikoya qilinadi. 

Ba’zan aniq darajadagi fe’l biror predlog bilan bog‘lanishi mumkin. Masalan: 

Ularni jo‘natdilar  -   مهب هجو  

Uni olib ketishdi, u bilan ketishdi -  هب ريس  

Uning xuzuriga ovqat bilan borishyapti. ماعطب هيلإ  بهذي  

Ular bir oy va bir kun yurishdi.  موي و رهش ريس

 

 

Uni olib kelishdi.    هب ءيج

-

 

 

Ba’zan to‘liq bir jumla kesim o‘rnida kelishi mumkin. Masalan: 

Agar so‘z yurakdan chiqsa, yurakka kiradi.

 

 بلقلا يف عقو بلقلا نع ردص اذإ ملاكلا  

U (suv m.s.) Furotdan oqib, Dajlaga quyiladigan joygacha boradi. 

 ةلجدلا يف عقت نأ ىلأ تارفلا نم يرجت 

Bu  jumlada    يرجت  kesimining  muannas  jinsda  kelishining  sababi  jumlada 

ko‘rinmayotgan هايم (suvlar) so‘zining “faraz” qilinayotganligidandir. 

 

57 

Shart gaplar 

 

Qoida  bo‘yicha  shart  yuklamalaridan  keyin  kelgan  fe’l  HKZda  turishi  lozim. 

Lekin quyidagi misollarda yuklamalar o‘tgan zamon fe’llarining oldida kelyapti. 

  ًShart ergash gaplar quyidagi yuklamalar orqali rasmiylashtiriladi. 

نإ  agar,   اذإ agar, qachonki. 

Agar sen uni uchratsang, unga ayt!  هل لقف هتيقل نإ

-

 

 

Agar men millatim yurtida o‘lsam, men : o‘lim haq, umrbod hayot yo‘q, degan 

bo‘lardim.

 

 دولخ لا قح توملا :تلقل يموق ضرأب تكله ينأ ولو

-

 

 

Agar  (qachonki)  odamlar  shon-shuhratga  qo‘llarini  cho‘zsalar,  (uzatsalar)  u 

ham qo‘lini uzatadi.  ادي هيلإ دم دجملا ىلإ مهيديأ اودم موقلا اذإ

-

 

Agar biz sening otangga va’da bermaganimizda edi, biz ularni o‘ldirgan bo‘lar 

edik.  مهانكلهأ انكل كدلاو دعن مل ول

-

 

 

Agar  u  o‘zi  tomonidan  to‘lanishi  kerak  bo‘lgan  (pulni)  to‘lasa  (yaxshi)  agar 

bo‘lmasa, sen uning barcha narsalarini sotasan.   هبابسأ عيمج عيبت لاإ هتهج ام عفد نإ

 

-

 

Oxirgi  jumlaning  tahlili:  shart  ergash  gapni  qo‘shma  gap,  نإ    “agar”  shart 

ma’nosini bildiruvchi yuklama, u ko‘pincha HKZ fe’lining oldida turadi, lekin bu 

jumlada o‘tgan zamon fe’lining oldida turibdi, ام - “nimaiki” ma’nosidagi olmosh, 

هتهج  -  uning  tomoni-to‘ldiruvchi,    لاإو  cheklov  ma’nosida,  agar  bo‘lmasa,  عيبت  - 

sotasan  gapning  kesimi,    هبابسأ  عيمج  -  “uning  barcha  narsalarini”  –  (izofa) 

to‘ldiruvchi,  عيمج    -  izohlovchi,  bu  so‘z  gapda  vositasiz  to‘ldiruvchi  bo‘lib 

kelayapti. 

Qo‘llanmaning  hajm  imkoniyati  cheklanganligi  sababli  ba’zi  qo‘shma 

gaplarning tahlilini berdik xolos. 

Savollar: 

1)  jumlalarni arabcha va o’zbekcha tahlilqilishning farqini gapiring; 

2)  jumlalarning qandayligi nimasiga qarab aniqlanadi? 

3)  Siz jumlalarni tarjima qilganingizda qanday qiyinchiliklarga duch kelasiz? 

4)  Dars o’tganingizda siz qanday jadval va jumlalardan foydalanasiz? 

Adabiyotlar: 

12. 

J.  Jalolov.  “chet  tilini  o‘qitish  metodikasi”,  “O‘qituvchi”  nashriyoti. 

1996. 14-bet 

13. 

Lebedev V.V “Arabskaya grammatika ” M. 2007 

14. 

Dubinina.N.V , Kovirshina.N.B “Uroki arabkogo yazika” M. 2004 

15. 

Abdussamad Gammuh. “Arabskiy yazik v dialogah” M. 2006 

lyaxovidskiy.M.V “Metodika predpodavaniya in. yazokov” M. 1981 

 

 

Ma’ruza № 9 

Arab tili darslarida “Sifatlarning orttirma va qiyosiy  

darajalari” mavzusini o‘tish usuli 

Darsning  o‘quv  maqsadi:  sifatlarning  orttirma  va  qiyosiy  darajalalri  va  ular 

haqida  tushuncha  berish,  ularning  yasalish  qoidalari  haqida  ma’lumot  berish, 

 

58 

ularning  qoliplardan  yasalishi  haqida  tasavvur  hosiol  qilish,  ularni  misollar  bilan 

tushuntirish,  ularni  jumlalarda  kelishi,  orttirma  va  qiyosiy  darajadagi  sifatlarni 

mahsus tayyorlangan qoliplar asosida tushuntirish. 

Tayanch iboralar: 

1)  asliy, nisbiy sifatlar; 

2)  ularning farqi; 

3)  orttirma daraja; 

4)  qiyosiy daraja; 

Asosiy savollar: 

1)  sifatlarning ikkiga – asliy va nisbiy sifatlarga bo‘linishi; 

2)  orttirma darajaning yasalishi; 

3)  qiyosiy darajaning yasalishi; 

4)  orttirma va qiyosiy darajalalrning farqi. 

Bu  usulni  darsda  qo‘llashdan  oldin  unga  tayyorgarlik  ko‘rish  lozim.  Buning 

uchun asliy sifatlarning 

 ٌليِعَف ،ٌلْعَف ،ٌلِعاَف ،ٌلِّعَف ،ٌلْعُف ،ٌلِعَف kabi qoliplariga mos keladigan 

sifatlarni  kompyuterda  katta  harflar  bilan  yozdirib  tayyorlab  qo‘yiladi.  Keyin  shu 

sifat harflar shakliga mos orttirma va qiyosiy darajalar yasash vaznlari 

 ُلَعْفَأ va  ُلَعْفَأ

 ْنِم tayyorlanadi. Bunda orttirma va qiyosiy daraja sifatlari yasash qoliplari karton 

qog‘ozdan yasaladi va undan sifatlar harflarining o‘rni o‘yib olib tashlanadi. U teshik 

holatda  qoladi,  chunki  uni  yuqoridagi  asliy  sifatlar  ustiga  qo‘yilganda,  uning  ochiq 

teshigidan  sifatlar  ko‘rinib  turishi  kerak.  Hamma  narsa  tayyor  bo‘lgandan  so‘ng 

o‘qituvchi 

 ٌليِعَف qolipiga tushadigan   َج

 ٌليِم  so‘zi ustiga  ُلَعْفَأ vaznini qo‘yadi. Bunda  ُلَعْفَأ 

vazni  shunday  tayyorlanganki, 

 ٌليِمَج  sifati  ustiga  qo‘yilganda,  sifatdagi  ـيـ  harfi 

vaznning tagida qoladi va 

 ُلَمْجَأ orttirma darajadagi sifatning o‘zi ko‘rinadi. Yoki  ٌلِعاَف 

qolipiga tushadigan 

 ٌدِراَب sifatining ustiga  ُلَعْفَأ qolipi qo‘yilganda, qolip ostida sifatning 

alifi  berkinib  qolib,  faqat 

 ُدَرْبَأ so‘zining o‘zi ko‘rinadi. Shu zaylda asliy sifatlardan 

orttirma va qiyosiy darajalar yasaladi. Lekin 

ٌ دِّيَج sifatidan  دَوْجَأ

 ُُ  ko‘rinishidagi orttirma 

sifat  darajasi  hosil  bo‘ladi.  Sifatlarning  ustiga  qo‘yiladigan  qog‘oz  qoliplar  har  bir 

sifat  qolipiga  moslab  yasaladi.  Bunda  asliy  sifatlardagi  o‘zak  tarkibiga  kirmaydigan 

ا ،و ،ي harflarini yashirib turadigan “to‘siq” qilinadi. Lekin tarkibida 1 va 2 undosh 

harfli sifatlar 

 ُلَعْفَأ qolipiga tushmaydi. Masalan:   يِوَق dan ىوْقَأ ,  يِلَع dan ىلْعَأ,  ٌديِدَش dan   دَشَأ, 

 ٌليِلَق dan  لَقَأ kabi orttirma sifat darajalari yasaladi.  

 

 

59 

  

 

Rasmdagi  ميتي  sifatining  ustiga  maxsus  tayyorlangan  لعفأ  vazni  yozilgan  qolip 

qo‘yilsa,    متيأ  orttirma  sifat  darajasi  hosil  bo‘ladi.    لعفأ  orttirma  sifat  darajasi  hosil 

qiluvchi vaznda ميتي sifatidagi cho‘ziq yoy ي unlisini berkitib turuvchi to‘siq ko‘rinib 

turibdi.  Boshqa  sifatlarning  orttirma  darajalari  hosil  qilish  ham  shu  qoidaga  binoan 

amalga oshiriladi.  

Sifatlarning orttirma va qiyosiy darajalari biz taklif etayotgan usul bilan bayon 

etilsa,  talabalar  bu  mavzuni  osonlik  bilan  tushunib  oladilar.  Uning  qulay  tomoni 

shundaki,  o‘qituvchi  ham,  talaba  ham  vazniga  to‘g‘ri  keladigan  sifatning  ustiga 

orttirma  va qiyosiy  darajalar  yasashga  moslashtirilgan qolipni qo‘ysa,  yo  orttirma 

yoki qiyosiy daraja hosil bo‘laveradi. Bu ham oson, ham qulay usuldir.