O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Ta’lim vazirligi Toshkent Davlat Sharqshunoslik instituti

تيبلا

  esa 

kesimdir. 

Keyingi  “Katta  bino  yangi  maktabdir”- ةديدج  ةسردم  ريبكلا  ءانبلا

 

  jumlasining 

egasi   ءانبلا

 

  uning  aniqlovchisi,  ريبكلا,  kesimi  esa,  ةسردم  uning  moslashgan 

aniqlovchisi

 

ةديدج

 

.  Keyingi     

 ينغ  رجات  روهشملا  دمحم

 

  -  (Mashhur  Muhammad  boy 

savdogardir) jumlasining egasi  دمحم o‘zi bilan  روهشملا moslashgan aniqlovchisini 

olib  kelayapti.  Kesim  رجات  ham 

   

ينغ

moslashgan  aniqlovchini  olib  kelayapti. 

Eganing لا olmasligining sababi atoqli ot bo‘lganligidir. 

Demak,  bu  jumladagi  ega  o‘rnida  ham  ,  kesim  o‘rnida  ham  moslashgan 

aniqlovchi kelayapti.  

Yuqoridagi  jumladagi  ega  va  kesimning  o‘rinlarini  almashtirish  mumkinmi? 

Mumkin,  unda  bu  jumlaning  tarjimasi-“yangi  maktab-katta  binodir”  -      ةسردملا

ريبك ءانب ةديدجلا  bo‘lib o‘zgaradi.  

Bu jumladagi so‘z tartibi quyidagicha bo‘ladi:  

 

47 

Kesimning 

moslashgan 

aniqlovchisi 

 

← 

Kesi

m 

← 

Eganing 

moslashgan 

aniqlovchisi 

←  Ega 

 

Yuqorida  eslatganimizdek,  arab  tilida  kesim  o‘rnida  predlogli  ot  kelishi 

mumkin  va  u  ko‘rinishiga  ko‘ra  huddi  vositali  to‘ldiruvchi  yoki  o‘rin  holiga 

o‘xshab  ketadi,  uni  bir-biridan  to‘g‘ri  farqlash  muhimdir.  Bunda  ularga  savol 

berish usulidan foydalanish lozim. 

Ismiy jumlada so‘z tartibi eganing aniq yoki noaniqligiga bog‘liq: agar ega aniq 

(malum) predmetni anglatsa, u birinchi o‘ringa, agar noaniq (nomalum) predmetni 

anglatsa, ikkinchi o‘ringa qo‘yiladi. Masalan, portfel stolning ustida - 

ةظفحملا

 

 ىلع

ةلواطلا – ةظفحم ةلواطلا ىلع – Stolning ustida portfel bor. 

Bazi  ismiy  jumlalarning  ega  va  kesimi  bir  emas,  balki  2-3  tadan  moslashgan 

aniqlovchi  olib  kelishi  mumkin.  ةديدج  ةسردم  ضيرعلا  ليوطلا  عراشلا  اذه  يف        Bu  keng 

uzun ko‘chada yangi maktab bor. 

Bu ismiy jumlaning kesimi عراشلا o‘zi bilan ikkita moslashgan aniklovchi  ليوطلا

ضيرعلا olib kelayapti – ikkitasi o‘zidan keyin, bittasi اذه o‘zidan oldin turibdi.  ةكيرلأا

ةعساولا  ةفرغلا  يف  ةحيرملا  ةديدجلا  –  “qulay  yangi  divan  keng  xonada”  jumlasidagi 

birinchi kelgan ot ikkita, kesim esa bitta moslashgan aniqlovchi olib kelayapti. 

Bazan  ismiy  jumlaning  egasi  va  kesimi  ham  ikkita  va  undan  ortiq  bo‘lishi 

mumkin.  Bu  stulning  ustida  gazeta,  jurnal  va  kitoblar  bor  – 

 

ىلع

 

 ةديرج يسركلا اذه

بتكو  ةلجمو    Bu  jumla  ega  va  kesimlarining  o‘rinlari  almashtirilsa,  quyidagichi 

bo‘ladi: يسركلا اذه ىلع بتكلاو ةلجملاو ةديرجلا - gazeta, jurnal va kitoblar bu stulning 

ustidadir. 

Ba’zan ismiy jumlaning egasi ham, kesimi ham لا bilan kelishi mumkin. Bunda 

aniq holatdagi ega va kesimlar o‘rtasiga 3-shaxsdagi ajratuvchi olmoshi qo‘yiladi.  

Bu o‘sha o‘kituvchim – يملعم وه اذه 

Bu o‘sha talabalar – بلاطلا مه ءلاؤه 

Bu xona auditoriyadir – سيردتلا ةفرغ يه ةفرغلا هذه 

Yuqorida ta’kidlaganimizdek, agar ega ham, kesim ham لا bilan kelsa, ularning 

o‘rtasiga  ajratuvchi  olmoshi  qo‘yiladi,  lekin  bazan  3-shaxs  kishilik  olmoshi 

bog‘lovchi sifatida noaniq holatdagi kesim oldida ham kelishi mumkin. 

Rus  mualliflarining  arab  tili  darsliklarida  يوق  دسلأا  jumlasini  predikativ  – 

kesimlik  xususiyati  bor.  (yani  holatning  turlicha  bo‘lishi)  deb,  يوقلا  دسلأا

 

  ni    esa, 

atributiv (yani holatda moslashuv) deb atashadi. 

Zayd g‘olib. بلاغ وه ديز Otam qari.  خيش وه يبأ 

Bu  ikkala  misoldagi  “u  g‘olib”  va  “u  qari”  ismiy  jumla  shaklidagi  kesimdir. 

Bunda  ديز  va  يبأ  ega,  بلاغ  va  خيش  esa  kesimdir,  وه    esa  bog‘lovchi  sifatida 

kelayapti. Arab nahvchilari bu olmoshni mano kuchaytiruvchi – takidlovchi ( ريمض

ديكأتلا) sifatida tariflaydilar. 

 

Ega va kesimning ismiy jumladagi o‘rni quyidagicha bo‘ladi: 

 

Ega 

Kesim 

Misollar 

1.    Ot 

Ot 

  

 .ملعم ديز        Zayd muallim. 

 

48 

2.    Ot 

Sifat 

   

 .عساو رهنلا     Daryo kengdir. 

3.    Kishilik olmoshi 

Ot 

   

.روصم وه      U rassom. 

4.    Kishilik olmoshi 

Sifat 

   

.ةليمج ىه       U chiroyli. 

5.    Ko‘rsatish 

olmoshi 

Ot 

  

 .ةبلاط هذه       U toliba. 

6.    Kishilik olmoshi 

Ravish 

   

 .انه وه         U shu yerda. 

7.    Ko‘rsatish 

olmoshi 

Predlogli ot 

bilan 

ifodalangan 

kesim 

  

  .ةفرغلا  ىف  كئلوا   O‘shalar 

xonada. 

8.    Ega aniq holatda  

Kesim  aniq 

holatda 

   

 

.ىملعم 

ىقيدص  

Do‘stim 

o‘qituvchim. 

9.    Ega- izofa 

Kesim-

izofa 

  

رشتسلاا دهعم اندهعم

  .قا

 

Institutimiz-sharqshunoslik 

institutidir. 

10. 

 

Ega-otlashgan 

sifat 

Kesim-

otlashgan 

sifatdosh 

  

 .ةمجرتم ةليمج   Jamila-tarjimon. 

11. 

 

Ega- 

fe’l 

shaklidagi ism 

Ot 

   

 .دادح دمحا      Ahmad-temirchi. 

12. 

 

Ega- 

fe’l 

shaklidagi ism 

Sifat 

    

 .طيشن ىيحي    Yah’yo faoldir. 

13. 

 

Ega-otlashgan 

sifatdosh 

Sifat 

  

  .ةرهام  ةمدختسملا Xizmatchi  ayol 

mohirdir. 

14. 

 

Ot 

Egalik 

iboralari 

    

.ميظع  نطو  انل   Bizda  buyuk 

vatan bor. 

 

                                        Ismiy jumlada moslashuv 

 

1)  Agar  ega  siniq  ko‘plikda  bo‘lib,  shaxs  nomini  anglatsa,    kesimi  to‘g‘ri 

ko‘plikda turadi. Masalan, تاملاس يراوجلا yoki ةملاس يراوجلا – joriyalar sog‘lar. 

2)  Agar  shaxsni  anglatadigan  yoki  anglatmaydigan  ega  siniq  ko‘plikda  tursa, 

ko‘pincha  kesim  ham  siniq  ko‘plikda  turishi  mumkin.  ساور  هدعاوق  –  Uning  asosi 

mustahkamdir. مارك لاجرلا – Kishilar karomatlidir. 

3) لك va  عيمج dan keyin jamlovchi ot kelib, q.k. da tursa, kesim oxirgi so‘z bilan 

moslashadi.  اهلامعأ  هبقع  ىقلت  سفن  لك  –  har  bir  kishi  o‘z  qilmishining  oqibatini 

uchratadi. 

4) Agar ko‘rsatish olmoshi ega o‘rnida kelsa, moslashuv “teskari” bo‘ladi, yani, 

ega kesim bilan jinsda moslashadi. يبتك هذه Bu jumladagi ega هذه,  يبتك

 

  esa kesim 

o‘rnida  kelayapti.  Ikkalasi  jinsda  va  sonda  moslashayapti.  Bu  qoidaning  isboti 

shunday bo‘ladi: bu yerda eganing muannas jinsda turishi يبتك kesimining muannas 

jinsda turganligidandir. Uning aksi emas.  

يئاقدصأ ءلاؤه - Bu mening do‘stlarim jumlasidagi ءلاؤه ega, يئاقدصأ kesimi bilan 

moslashayapti.  Demak,  bu  ikkala  misollarda  ega  kesim  bilan  moslashayapdi 

 

49 

(qoidaga  ko‘ra  kesim  bilan  ega  emas)  yani,  moslashuv  “teskari”  bo‘layapti.  M: 

quyidagi misol ham bu qoidani tasdiqlayapti. 

Bu maktab, bu esa uy.   تيب اذهو ةسردم هذه

-

 

 

  Izoh:  Bu  yerda  yuqoridagi  qoidaning  tasdig‘i  bo‘layapti,  yani,  ko‘rsatish 

olmoshi اذه ega,  تيب  kesimi bilan moslashayapti. Hakikatdan ham,  

ko‘rsatish olmoshi-ega, kesimning jinsiga qarab muzakkar jinsda turibdi. 

.ليمج  وه  ko‘rinishidagi  ismiy  jumlalar  predmet,  shaxs,  voqea  xususiyatini 

anglatishda ishlatiladi. Mazkur konstruksiyadagi ega kishilik olmoshi orqali, kesim 

esa  sifat  orqali  ifodalanayapti.  Bunday  turdagi  jumlalarda  kesim  doim  b.k.da  va 

noaniq holatda turadi. 

.باتكلا اذه shaklidagi so‘z birikmalari konkret-aniq, malum predmet yoki shaxsni 

atash  uchun  ishlatiladi.  Ko‘rsatish  olmoshi  اذه  otdan  oldin  kelib,  u  bilan  jinsda, 

sonda  va  kelishikda  moslashib,  moslashgan  aniqlovchi  hosil  qilayapti.  Ko‘rsatish 

olmoshining kelishikda turlanishiga kelsak, birlik va ko‘plikdagi  ،كلذ ،كلت ،هذه ،اذه

  كئلاوأ  ،ءلاؤه  kelishiklarda  o‘zgarmaydi,  yani,  turlanmaydi,  ular  “qotib  qolgan” 

shaklga  ega.  Jumlada  o‘sha  ko‘rsatish  olmoshlari  ega,  to‘ldiruvchi,  aniqlovchi 

bo‘lib keladi. 

 

 

To‘ldiruvc

hi 

ءلاؤه نم 

 

 

Ega 

باتك اذه 

كئلاوأ ،ءلاؤه ،هذه ،اذه jumlada  

 

To‘ldiruvc

hi 

 اذه 

تيار

ملفلا 

 

 

Aniqlovch

i 

 لجرلا 

اذه

رهام 

 

 

To‘ldiruvc

hi 

كئلاوأ تيأر 

Izofada  ko‘rsatish  olmoshi  (agar  moslashgan  aniqlovchi  bo‘lmasa)  izofadan 

keyin  yoziladi.  Ko‘rsatish  olmoshlari  bir  xil  ko‘rinishga  ega  bo‘lsada,  ular 

predloglar va o‘timli fellar tasirida Q.k. va T.k. da turishi mumkin. 

B.k. Ular bu yerdalar – انه كئلوأ 

Q.k. Bu uydan – تيبلا اذه نم 

T.k. Men bu xonani ko‘rdim – ةفرغلا هذه تيأر 

Ko‘rsatish olmoshlarining ikkilik sondagisi ikki kelishikda turlanadi. 

B.k. 

كنات ،كناذ ،ناتاه ،ناذاه 

Q.k. 

كنيت ،كنيذ ،نيتاه ،نيذه 

T.k. 

Kishilik  olmoshlari  B.k.da  tursa,  gapning  egasi  bo‘lib  keladi,  q.k.da  tursa, 

birikuvchi olmoshga aylanadi. Masalan:  

B.k. 

بلاط انأ 

Q.k. 

يبلاط 

B.k. 

بلاط وه 

Q.k. 

هبلاط 

B.k. 

 نحن

نونطاوم 

Q.k. 

انونيطاوم 

Agar  birikma  olmoshlari  نكل  ،نأك  ،نأ  ،نإ  yuklamariga  qo‘shilsa,  gapning  egasi 

bo‘lib keladi.  

U biladiki, men ...ينأ فرعي 

 

50 

Men o‘yladimki, u ...هنأ تننظ 

B.M.Grandening  “Kurs  arabskoy  grammatiki  v  sravnitelno-istoricheskom 

osveщenii”  kitobida  ismiy  jumlalar  mavzusiga 

،يوق  دسلأا  ،هنبا  اذه

 

دادح  ديز

  kabi 

misollar  berilgan.  Bunda  jumladagi  ikkita  so‘z  qiyoslanib,  ularning  biri  ega, 

ikkinchisi  (ot  yoki  sifat  bo‘lishi  mumkin)  kesimligi  takidlanadi.  ضيرم  هوبأ  ديز 

jumlasidagi  ديز  ning  egaligi  malum,  chunki  u  birinchi  o‘rinda  va  aniq  holatda 

turibdi, lekin kesim ديز هوبأ yani bir butun jumladir. Lekin nega “temirchi, unda it 

bor  edi” 

 

بلك  هل  دادح jumlasidagi  دادح 

 

  لا siz  turibdi,  degan  tabiiy  savol  tug‘iladi. 

Huddi  shunga  o‘xshash 

نم  ريخ  يح  بلك

 

تيم  دسأ

  yoki  رطم  لاب  باحسك  لمع  لاب  ملاع 

jumlalarini  misol  qilib,  bundagi  بلك  va  ملاع  larning  alsiz  turganligini  muallif 

shunday izohlaydi: agar ismiy jumlaning boshida turgan eganing moslashgan yoki 

moslashmagan  aniqlovchisi  bo‘lsa,  ega  alsiz  keladi.  Bu  holat  ko‘pincha  arab 

maqollarida  uchraydi.  Quyidagi  دباع  فمأ  نم  ناطيشلا  ىلع  ىوقأ  دحاو  ملاع  (Shaytonga 

qarshi turishda bitta olim mingta ibodat qiluvchidan kuchliroqdir.) maqolidagi ملاع 

egasi,  دحاو  soni  tomonidan  aniqlanayotganligi  uchun  لا  siz  kelyapti.  Demak, 

eganing  moslashgan  aniqlovchisi  aniqlik  belgisi    لا  ning  o‘rnini  bosadi  degan, 

xulosaga kelish mumkin bo‘ladi.  

Birinchi  jumlada بلك  so‘zini  يح

 

  sifati  aniklab  kelayapti,  ikkinchi  jumlada  ملاع 

so‘zini لمع لاب moslashmagan aniqlovchisi aniqlab kelayotganligi uchun ikkala ega 

ham al olmagan. 

Mazkur kitobda ismiy jumlaga misol sifatida Abu Nuvasning sheridan bir 

parcha berilgan: 

 ةبهذم ةعبرأ

●

 

نزحو ّمغ لكل

 

 اهب ىيحت ةذيذل

●

ندبلاو يفرطو يحور

 

نسحلا هجولاو ناتسبلاو ةرمخلا ،ءاملا 

To‘rtta (narsa) har qanday g‘am, tashvish, qayg‘uni tarqatadi(ketkazadi), (ular – 

4-narsa)  lazzatli,  ular  mening  ruhimni,  qarashimni  (ko‘zimni)  va  badanimni 

jonlantiradi, u – suv, vino,bog‘ va chiroyli yuz(chehra)dir. 

Bu jumlaning grammatik tarkibini soddalashtirish uchun sher satrlari biroz 

o‘zgartirilsa, quyidagicha bo‘ladi:  

نزحو ّمغ لكل ةبهذم ةعبرأ 

ةذيذل ةعبرأ 

ر اهب ىيحت  ةعبرأ

ندبلاو يفرطو يحو

 

نسحلا هجولاو ناتسبلاو ةرمخلا ،ءاملا 

Gramatik nuqtai nazardan bu jumlaga ikki tomonlama qarash mumkin: 

a) bu ismiy jumlaning to‘rtta egasi bor – suv, vino, bog‘, chiroyli yuz, chunki u 

B.K.da turipti.  

Undagi  ةعبرأ  so‘zi  ismiy  kesimdir.  Qolgan  so‘zlar  kesimni  aniqlab  kelayotgan 

aniqlovchilardir.  Bu  sherni  so‘zma  –  so‘z  tarjima  qilganda,  shunday  mano 

anglatadi: to‘rtta ( narsa) har qanday g‘am-tashvishni va qayg‘uni tarqatadi. (Ular) 

lazzatli  bo‘lib,  mening  ruhimni,  qarashimni  (ko‘zimni)  va  badanimni 

jonlantirayotgan (jon bag‘ishlaydigan) suv, vino, bog‘ va chiroyli yuzdir.  

b) bu ismiy jumladagi ةعبرأ ning uchta uyushib kelayotgan ندبلاو يفرط يحور kabi 

kesimlari  bor.  Sherning  oxirgi  satri  egaga  aniqlik  kiritayapti.  Endigi  tarjima 

shunday  bo‘ladi:  Har  qanday    g‘am-tashvishni,  qayg‘uni  (haydaydigan) 

 

51 

ketkazadigan  narsa  to‘rttadir.(4-narsa)  lazzatli  hisoblanadi.(to‘rtta  narsa)  mening 

ruhimni,  qarashimni(ko‘zimni)  va  badanimni  jonlantiradi.  (Bu,  o‘sha)  suv,  vino, 

bog‘ va chiroyli yuzdir. 

Birinchi  kesim  نزحو 

ّمغ  لكل  ةبهذم  feldan  yasalgan  sifatdosh  (ةبهذم)ni  ل 

predlogidan  keyin  kelayotgan  نزحو 

ّمغ  aniqlovchilari  aniqlab  kelayapti,  shuning 

uchun u   

لا  siz turipti, ikkinchi kesim ةذيذل dir. Uchinchi kesim – bir butun jumlani 

tashkil etadi: 

يفرطو يحور اهب ىيحت  ةعبرأ

 

ندبلاو

 

To‘rttalasi  (اهب  ular  bilan  )  mening  ruhim,  qarashim  (ko‘zim),  badanimni 

jonlantiradi (tiriltiradi). 

Yoki zikr etilgan B.M.Grandening kitobidan olingan quyidagi sherni (jumlani) 

misol kilib keltirish mumkin. 

 

 نصغو ردبو ليل

●

 

 ّدقو هجوو رعش

 

 دروو ّردو رمخ

●

 

 ّدخو رغثو قير

 

Tun, oy, daraxt novdasi, sochlar, yuz, qomat. 

Vino, dur(tishlar), gullar (lablar) va so‘lak, og‘iz, yuz. Bu so‘zlarning oddiygina 

ketma-ket  kelishi  emas,balki  u  xis-  tuyg‘uni  anglatayotgan  gapdir.  Bu  yerda 

ishtirok  etayotgan  har  bir  so‘z  kishining  his-hayajonini  bildirayotgan  gap  o‘rnida 

kelayapti. 

 

Feliy jumlani tahlil qilish 

Arab tilidagi fellar harakat va holatni anglatadi. Arab tilidagi har bir felning 

o‘zi bir feliy jumladir.  .مهف  “u tushundi” jumlasining egasi va kesimi bor.   

.هنم جرخ مث تيبلا لجرلا لخد 

.هنم اجرخ مث تيبلا نلاجرلا لخد 

.هنم اوجرخ مث تيبلا لاجرلا لخد 

Misollardan  ko‘rinayaptiki,  birlikda,  ikkilikda  va  ko‘plikda  turgan  feliy 

jumlaning  egasidan  oldin  kelgan  kesim,  faqat  birlikda  turadi  va  ega  bilan  jinsda 

moslashadi. Egadan keyin kelgan kesim esa, ega bilan sonda va jinsda moslashadi. 

Agar ega shaxsni anglatmaydigan so‘z bo‘lsa, egadan oldin kelgan fe’l-kesim 

yuqoridagi qoidaga binoan yoziladi, lekin ko‘plikdagi shunday egadan keyin 

kelgan kesim birlikda va muannas jinsda turadi. Masalan,  

.بره مث محللا بلكلا لكا 

.ابره مث محللا نابلكلا لكا 

.تبره مث محللا بلاكلا تلكا 

 

Feliy jumladagi gap bo‘laklarining tartibi quyidagicha bo‘ladi.  

Feliy jumlaning kesimi birinchi o‘rinda egadan oldin turadi va eganing qanday 

sonda turganligidan qatiy nazar, birlik sonda keladi va ega bilan jinsda moslashadi. 

Feliy  jumlada  bir  fel  ishtirok  etgan  sodda  hamda  ikki  va  undan  ortiq  fel  ishtirok 

etgan  murakkab  qo‘shma  gaplar  –  ergashgan  qo‘shma  gaplar  turlari  mavjud.  Biz 

quyida mazkur qo‘llanmaning hajmidan kelib chiqib, faqat bazi feliy jumlalarning 

tahlilini berish bilan chegaralandik. 

 بلاطلا ارق

طيشنلا

  

 سردلا

فصلا يف

 

.هملعم رملا ةعاطا هقافر ماما سيمخلا موي

 

 

 

52 

Holat 

holi 

O‘rin 

holi 

Payt 

holi 

Vositali 

to‘ldiruvch

i 

Vositasiz 

to‘ldiruvc

hi 

Eganing 

moslsh. an-

chisi 

Ega   

 لا

bilan 

Fe’l-

kesim 

 رملأ

هملعم 

 مامأ

هقافر 

 موي

سيمخلا 

فصلا يف 

سردلا 

طيشنلا 

طلا

بلا 

أرق 

 

Faol  talaba  darsni  (tekstni)  sinfda  payshanba  kuni  o‘rtoqlari  oldida 

o‘qituvchisining buyrug‘iga itoat qilgan holda o‘qidi. 

 

 ةيبرعلا ةغللا كبزولاا بلاطلا سردي

‘

 

.ةيكبزولاا ةغللا نوسردي برعلا بلاطلا و

 

O‘zbek talabalari arab tilini, arab talabalar esa o‘zbek tilini o‘rganayaptilar. 

 

.رادلا نم ةبيرق ةرجش قلستف سانلا نم افوخ اهب بره و معطملا نم ةنبج موي تاذ رهلا فطخ  

Yuqoridagi feliy jumlaning tahlili quyidagicha bo‘ladi:  

Birinchi gapning kesimi فطخ, egasi ره, payt holi موي تاذ, vositasiz to‘ldiruvchi - 

ةنبج,    vositali  to‘ldiruvchi  -    معطملا  نم  va   

و   teng  bog‘lovchisi,  ikkinchi  gapning 

kesimi - بره

 

, vositali to‘ldiruvchi - اهب,  holat holi -  ًافوخ, vositali to‘ldiruvchi -  نم

سانلا,  uchinchi  gapning  kesimi  esa,  قلستف  (5-  bob  feli),  fa  ف  teng  bog‘lovchi, 

vositasiz  to‘ldiruvchi  -   ًةبيرق  ًةرجش.  Bunda   ًةبيرق  so‘zi  ةرجش

  ً

  so‘zining  moslashgan 

aniqlovchisi bo‘lib kelyapdi. 

ةعماجلا  هذه  لوخد  لوح  ذاتسلأا  اذه  ريشتسي  نأ  ديري  هنإ  يل  يقيدص  لاق  –“Mening  do‘stim 

menga  shu  universitetga  kirish  haqida  bu  ustozdan  maslahat  olmoqchi  ekanligini 

aytdi”.  Jumlaning  tahlili:  لاق  gapning  kesimi  (bo‘sh  fel),  يقيدص  ega,  يل  vositali 

to‘ldiruvchi, هنإ “harf” turkumiga  birikuvchi olmosh qo‘shilgan,   ه keyingi gapning 

egasi, ديري modal fel, 

 

نأ

  felni istak maylida turishga majbur etadigan yuklama, istak 

maylidagi  fel  ريشتسي  ,  ko‘rsatish  olmoshi  - اذه

 

  bu  yerda  u  vositasiz  to‘ldiruvchi 

bo‘lib  kelayapti,  لوح  predlog,  ةعماجلا  هذه  لوخد  izofa,  ”bu  universitetga  kirish”  

to‘ldiruvchidir. 

رهنت لاف لئاسلا امأو ،رهقت لاف ميتيلا امأو  

Yetimga kelsak, uni yakkalama, gadoyga kelsak esa, uni haydama. 

 

Agar  ega  va  kesim  kelishikda  o‘zgarmasa  (turlanmasa),  ega  kesimdan  oldin 

turadi. Muso bolani ziyorat qildi –  ىتفلا ىسوم راز

 

 

Agar inversiya holati ro‘y bersa, ya’ni ega  ىسوم  bilan to‘ldiruvchi -  

ا