O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus



Download 1,03 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/24
Sana29.12.2021
Hajmi1,03 Mb.
#76707
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24
Bog'liq
Matematik olimlarining fanning rivojiga qo‘shgan hissalari

 

 

Xulosa va tavsiyalar 



 

 

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 



 

 

Ilovalar 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 



Kirish 



 

Mavzuning  dolzarbligi.  O’zining  shavkatli  tarixi  bilan  fahrlanmoq  ko’hna 

dunyoning  anchayin  xalqlariga  nasib  etmas.  Bu  borada  o’zbek  degan  qadimiy 

millat  shonu  shavkatli  ota  –  bobolari,  sharifa  momolari,  buyuk  allomalari  bilan 

qiyomatgacha iftihor qilishga ming, ming karra haqlidir. 

 

Buyuk  matematik,  astronom  va  geograf,  hozirgi  zamon  aljabr  (algebra) 



ilmining  otasi  Muhammad  al-Xorazmiy,  “Shaix  ur  –  rais”,  “Donishmandlar 

sultoni”,  “Tabiblar  shohi”  kabi  buyuk  va  mo’tabar  nomlarga  sazovor  Sharq 

Uyg’onish  davrining  buyuk  mutafakkiri,  buyuk  alloma  Abu  Ali  ibn  Sino,  buyuk 

astronom,  matematik  va  geograf  “al-Fraganus”,  “Alfraganus”  nomlar  bilan 

mashhur,  qomusiy  olim  Ahmad  al  Farg’oniy,  necha  zamonaviy  ilmlarga  asos 

solgan “Qomusiy bilimlar sohibi”  umumjahon  fani  va  madaniyatiga  bebaho  hissa 

qo’shgan  Abu  Rayhon  Beruniy,  ikkinchi  Arastu  nomi  bilan  mashhuri  jahon, 

falsafa, musiqa va matematika singari poydevorni tiklagan Farobiy, Navoiy ta’biri 

bilan aytganda, ko’zi oldida osmon past bo’lgan Mirzo Ulug’bek, islom madaniyati 

va fani iqlimida juda katta o’rin tutgan Imom al-Buhoriy, Ahmad Yassaviy, turkiy 

adabiyot  sultoni  hazrat  AlisherNavoiy,  ham  qalam,  ham  jang  maydonida 

ko’rsatgan jasorati bilan mashhur Bobur Mirzo shu tuproq farzandlaridir. 

Tarixdan  ma’lumki,  ilm-fan,  madaniyat  va  san’at  rivojlangan  jamiyatda  har 

jihatdan  taraqqiy  etish,  yuksalish  bo’lgan.  Qolaversa,  yani  xususiyat  ma’lum 

davlatning  jahonga  chiqishida,  tanilishida  asosi  omillardan  biri  bo’lgan,  desak 

mubolag’a  bo’lmaidi.  Bu  jarayonda  o’z  iqtidori,  bilimi  va  ilmi,  badiy  ijodi  bilan 

ilm  hazinasini  kashfiyot  durlari  bilan  boitgan  Sharqu  g’arb  olimlarining  hissasi 

beqiyosdir. Ular  yaratgan asarlar  yani kunda ham  olamni anglash, inson  va borliq 

o’rtasidagi  muammolarni  hal  etish,  dini  va  dunyovi  bilimlarni  boyitishda 

dasturulamal vazifasini o’tab kelayotir. 

 

Sharqning  buyuk  qomusiy  olimlari  Ahmad  al-Farg’oniy,  Forobiy,  Abu 



Rayhon  Beruniy, Ibn  Sino,  Al-Xorazmiy,  Mirzo Ulug’bek, ulug’ so’fiylar-Ahmad 

Jassaviy,  Sulaymon  Boqirg’oniy,  So’fi  Olloyyor,  Jaloliddin  Rumiy,  Bahouddin 

Naqshband  va  yana  ko’plab  mutafakkirlarning  ilg’or  umuminsoniy  g’ojalari  ilm-

ma’rifat, adab ahliga to’laqonli ravishda yetkazilmoqda. Bu esa yosh avlodning har 

tomonlama  yetuk,  komil  insonlar  bo’lib  ulg’ayishida  o’lkan  ahamiyat  kasb  etib, 

ularda zarur bilim va ko’nikmalarni shakllantirmoqda.  

 

Fan  masalalarini  muvaffaqiyatli  tahlil  va  tadqiq  etgan,  taraqqiyot,  ya’ni 



astronomiyaga  oid  bilimlarning  ilk  tadqiqotchilaridan  bo’lgan  buyuk  Sharq 

matematigi  va  jamoat  arbobi  Muhammad  Tarag’ay  Ulug’bek  ham  xalqimizning 

suyukli dilbandi va donishmandidir. U qoldirgan ilmiy-fundamental meros nafaqat 

o’z  davrida,  balki  ayni  vaqtda  ham  o’z  qimmatini  yo’qotmay,  jahon  fani  rivojiga 




 

bemisl ulush qo’shib kelyapti. Allomaning serqirra ijodi bugungi fanimizning turli 



tarmoqlarida o’rganilayotganligi ham fikrimizni tasdiqlaydi.  

 

1994  yili  O’zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  qaroriga 



muvofiq,  Mirzo  Ulug’bek  tavalludining  600  yilligi  davlatimiz  miqyosida, 

shuningdek,  BMT  tomonidan  xalqaro  ko’lamda  keng  nishonlandi.  Olim  ilmiy 

merosini  yanada  chuqur  o’rganish  fanimiz  uchun  jangi  yutuqlarni  olib  keladi. 

Shunday  ekan,  ushbu  tekshirishimizda  Mirzo  Ulug’bek  va  uning  maktabining 

tabiyy-ilmiy va falsafiy qarashlarini imkon qadar o’rganishni lozim, deb topdik.  

 

Mustaqillik  sharofati  bilan  Vatan  tuyg’usi,  ona-zamin  tushunchalari 



tamomila muqaddas tuyg’uga aylanmoqda va bu jarayon umumdavlat miqyosidagi 

hujjatlarda, O’zbekiston Respublikasi  Birinchi  Prezidenti  I. A.  Karimovning  nutq, 

maqola  va  asarlarida  o’z  ifodasini  topgan.  SHuning  uchun  ham  jangicha  g’oja, 

jangicha tafakkur va siyosiy – milliy tushunchalarni, vatanparvarlik g’ojasini, yani 

vaqtda milliy ong, milliy uyg’onish, milliy g’urur va dunyoqarashni shakllanishida 

buyuk  allomalar  hayoti  va  faoliyatini  o’rganish  yoshlar  tarbiyasida  g’oyat  katta 

ahamiyat kasb etadi. 

Maktab  matematika  kursini  o’qitishda  buyuk  allomalar  me’rosidan 

foydalanish  o’quvchilarni  vatanparvarlik,  buyuk  allomalar  me’rosiga  hurmat, 

kelajakka  ishonch,  ota-onaga  va  Vatanga  sodiqlik  ruhida  tarbiyalashdamuhim 

ahamiyatga  ega.  Bizga  ma’lumki  respublikamizda  yangi  11  yillik  umumiy  o’rta 

ta’lim joriy qilindi va shu asosda barcha fanlar qatori maktab matmatika kursining 

dasturlari ham qaytadan ko’rib chiqilib yangidan tuzildi. Ammo bu o’quv dasturida 

berilgan  mavzularni  o’qitish  bo’yicha  o’zbek  tilida  nashr  qilingan  uslubiy 

adabiyotlarni  yetarli  deb  bo’lmaydi.  Mana  shu  muammoni  ma’lum  darajada  hal 

qilish  va  to’ldirish  maqsadida  biz  yuqoridagi  mavzuni  malaka  ishi  sifatida 

tanladim. 


Download 1,03 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish