O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta maxsus

5-Mavzu. Soliq nazoratini tezkor shaklda yuritish tartibi 

 

 

1.  Soliq sohasida huquq buzilishlariga qarshi tezkor shaldda soliq nazoratini  

yuritishning asosiy vazifalari. 

2.  Tezkor soliq nazoratini yuritishni taqozo qiluvchi vaziyatlar. 

3.  Soliq, valyutaga oid jinoyat-larga va jinoiy daromadlarni legallashtirishga 

qarshi kurashish departamentining asosiy vazifalari. 

Soliq sohasida huquq buzilishlariga qarshi tezkor shaldda soliq nazoratini  yuritishning 

asosiy vazifalari quyidagilar hisoblanadi: 

-  xo'jalik  yurituvchi  sub'ektlarning  barqaror  va  uzluksiz  ishla-shiga, 

шпшпап    iqtisodiyotni    rivojlantirishga,      daromadlar    tushumi    va    byudjet 

prognozlarini oshirib bajarishga yordam berish; 

-  soliq  to'lovlarining  byudjetga  to'liq  va  o'z  vaqtida  tushishini  ta'minlashga 

yo'naltirilgan chora-tadbirlar majmuini amalga oshirish; 

-  soliq  solish  bazasini  kengaytirishga  doir  chora-t^birlarni  amal-ga 

oshirish,  soliq  sohasida  huquq  buzilishlarini  aniqlash,  bartaraf  etish  va  ularning 

oldini  olishga  doir  chora-tadbirlar  majmuini  amal-ga  oshirish  yo'li  bilan 

soliqlar yig'ilishini ko'paytirish; 

-  soliq  to'lovchilarni  to'liq  qamrab  olish  va  hisobga  olish  mexaniz-mini 

takomillashtirish; 

-  soliqlar  to'lashdan  bo'yin  tovlashning  oldini  olish  bo'yicha  qo'shim-cha 

chora-tadbirlar majmuini ishlab chiqish; 

-  soliq  to'lovchilarning  tegishli  soliqlar,  byudjetga  boshqa  majbu-riy 

to'lovlarni  o'z  vaqtida  va  to'liq  to'lashlari  uchun  javobgarligini  oshirishga 

hamda  soliqlar  va  boshqa  majburiy  to'lovlarni  to'lashdan  bo'yin  tovlaganlik 

uchun  jazoning  muqarrarligi  xususida  jamoatchilik  ongini  shakllantirishga  doir 

chora-tadbirlarni ishlab chiqish. 

Soliq sohasida huquq buzilishlariga qarshi tezkor nazorat funktsiya-lari quyidagilar: 

-  soliq      bazasini      kengaytirishga,      soliq      sohasidagi      huquq      buzi 

lishlarini  aniqlash,  bartaraf  etish  va  ularning  oldini  olish  bo'yicha  

tadbirlar amalga oshiradi; 

-  qonun  hujjatlarida  nazarda  tutilgan,  soliqlar  va  byudjetga  majburiy 

to'lovlar 

bo'yicha 

muddati 

o'tgan 

qarzlarni 

undirishni 

ta'minlashga  

yo'naltirilgan 

chora-tadbirlarni 

tashkil 

etadi 

va 

ularning 

qo'llanishini 

amalga oshiradi; 

-  byudjetga    to'lovlarga    doir    boqimandalarni      undirishni    xija-lik 

sudlarining 

qarorlari 

bo'yicha 

qarzdor 

korxonalar 

mol-mul-kiga 

qaratish 

bilan 

bog'liq 

ish 

samaradorligini 

oshirish 

bo'yicha 

chora -tadbirlarni 

amalga oshiradi; 

-  soliq  to'lovchilarning  soliqlarni  to'lashdan  bo'yin  tovlashi  oldini 

---

 

40 

olish  maqsadlarida  naqd  oborotga  ega  xo'jalik  yurituvchi  sub'ektlar  

tomonidan  qonun  hujjatlari  bilan  belgilangan  naqd  pul  mablag'larining 

muomalada  bo'lish  tartibini  buzishlarni    aniqlash,  bartaraf  etish  va   ularning 

oldini olish bo'yicha chora-tadbirlarni tashkil etadi va amalga oshiradi. 

Tezkor soliq nazoratini yuritishni taqozo qiluvchi vaziyatlarning yuzaga kelishi asosan 

quyidagilar bilan bog'liq: 

-  aholi  bilan  hisob-kitoblarda  nazorat 

kassa 

mashinalarining 

qo'llanishi 

tartibiga rioya qilinishni tekshirish; 

-  alkogol  va  tamaki  mahsulotlarini  ishlab  chiqarish  va  sotish  ustidan 

nazorat yuritish; 

-  O'zbekiston  Respublikasi    hududiga  jismoniy    shaxslar  tomonidan 

tovarlarni olib kirishni tartibga solish maqsadida nazoratni yuritish; 

-  kontrabanda mahsulotlarini olib kelishni nazorat qilish; 

-  yog'      mahsulotlari,      tamaki      mahsulotlari,      spirtli      ichimliklar    ishlab 

chiqaruvchi yashirin tsexlarni aniqlash, tugatish va tegishli jazolarni qo'llash. 

Respublikamizda  soliq  nazoratini  tezkor  shaklda  yuritish   DSQ  qoshidagi 

nazorat  taftish  bosh  boshqarmasi  va  O'zbekiston  Respub-likasi  Bosh  prokuraturasi 

huzuridagi  Soliq  va  valyutaga  oid  jinoyat-larga  qarshi  kurashish  departamenti 

tomonidan olib borildi. 

Iqtisodiy  va  moliyaviy  sohalarda  qonuniylikni  ta'minlashda   O'zbekiston 

Respublikasi  Bosh  prokuraturasi  huzuridagi  Soliq  va  valyutaga  oid  jinoyatlarga 

qarshi  kurashish  departamenti  muhim  qrin  egallaydi.  O'zining  5  yillik  faoliyatida 

(2006  yil  yarmiga  qadar)  Departament  tomonidan  soliq  va  valyutaga  oid  52 

mingtadan  ortiq  qonun  buzilishlari  aniqlangan  bo'lib,  13530  tasi  bo'yicha  jinoiy 

ishlar qo'zg'atildi, 38887 nafar shaxslar ma'muriy javob-garlikka tortildilar. 

Kqrilgan choralar natijasida  jami 142,9  mlrd. sqm  miqdori-dagi  moddiy zarar 

va byudjetga qo'shimcha hisoblangan soliqlar va boshqa majburiy to'lovlar undirildi. 

Respublikaga noqonuniy olib kirilgan 22,4 mlrd. sqmlik tovar-moddiy boyliklar olib 

qqyildi.  Xorijiy  valyutaning  yashirib  qolinishi,  chetga  chiqib  ke-tishi,  noqonuniy 

aylanishi bilan bog'liq 2420 qonunbuzarliklar fosh etildi. 

Shu  bilan  birga,  soliq,  valyuta,  boshqa  iqtisodiy  jinoyatlarga  qarshi  kurashish 

ishlarini  tashkil  etishda  jiddiy  kamchiliklar  va  foydalanilmagan  rezervlar 

mavjudligi O'zbekiston Respublikasi prezidentining 2006 yil 21-apreldagi 331-sonli 

qarorida ta'kidlangan. Xususan, bular; 

-  iqtisodiy,  moliyaviy,  soliq  sohalarida  sodir  etilgan  jinoyatlarning 

shart-sharoitlari        va        sabablarini,        "xufyona        biznes"ni        shakllanish 

yo'llarini,  xorijiy  valyutaning  chetga  chiqib  ketish  kanalla ri  va  ko'p 

miqdordagi pul mablag'larining bankdan tashqari noqonuniy aylanishi manbalarini 

aniqlash va bartaraf etish ishlarining samaradorligi past darajada qolayotganligi; 

-  soliq  va  valyuta  sohasidagi  qonun  buzilishlari  va  ularni  so-dir  etgan 

shaxslar      to'g'risidagi      ma'lumotlarning      yagona      markaz-lashtirilgan 

---

 

41 

hisobini  yuritish  va  ma'lumotlarning  kompyuter  bazasini  yaratish  ishlari 

tugallanmaganligi; 

-  iqtisodiy,  moliyaviy  jinoyatlarga  qarshi  kurashish  ishlarini  tashkil 

etish,  kriminogen  vaziyat  monitoringini  amalga  oshirish,  ushbu  sohada 

profilaktika  ishlarini  olib  borishda  huquqni  muho-faza  qiluvchi  organlar, 

davlat        hokimiyati        va        boshqaruv        organlari,        moliya        va        bank 

muassasalarining 

o'zaro 

hamkorlik 

darajasi 

zamon 

talablariga 

javob  

bermasligi va boshqalardir. 

Shulardan  kelib  chiqqan  holda  iqtisodiy,  valyuta-moliya  va  so-liq  sohasidagi 

jinoyatlarga  qarshi  kurashish  faoliyatini  takomil-lashtirish,  shuningdek,  O'zbekiston 

Respublikasining  "Jinoiy  faoliyatdan  olingan  daromadlarni  legallashtirishga  va 

terrorizm-ni  moliyalashtirishga  qarshi  kurashish  to'g'risida"gi  yoonuni  talab-lari 

ijrosini  ta'minlash  maqsadida  O'zbekiston  Respublikasi  Bosh  prokuraturasi 

huzuridagi  Soliq  va  valyutaga  oid  jinoyat-larga  qarshi  kurashish  departamenti 

O'zbekiston  Respublikasi  Bosh  prokuraturasi  huzuridagi  Soliq,  valyutaga  oid 

jinoyatlarga  va  ji -noiy  faoliyatdan  olingan  daromadlarni  legallashtirishga 

qarshi kurashish departamentiga aylantirildi. 

Departament O'zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzuridagi mustaqil 

ixtisoslashtirilgan  vakolatli  huquqni  muhofaza  qilish  organi  hisoblanadi,  soliq, 

valyutaga  oid  jinoyatlar  va  hu-quq  buzilishlariga  hamda  jinoiy  faoliyatdan 

olingan daromad-larni legallashtirishga qarshi kurashish sohasida tezkor-tahli-liy, 

qidiruv ishlarini tashkil etish va amalga oshirish, shuning-dek, sodir etilgan qonun 

buzilishlari oqibatida etkazilgan iqti-sodiy zararni undirib olish uning asosiy maqsadi 

hisoblanadi. 

Mazkur  Prezident  qarorining  1-ilovasida  "O'zbekiston  Respub-likasi  Bosh 

prokuraturasi  huzuridagi  Soliq,  valyutaga  oid  jinoyat-larga  va  jinoiy  daromadlarni 

legallashtirishga  qarshi  kurashish  departamenti 

to'g'risida"gi  Nizom 

keltirilgan.  Unga  ko'ra  quyida -gilar  Departamentning  soliq  nazorati  sohasiga